«Ἕλληνες ἀεί παῖδες ἐστε, γέρων δέ Ἕλλην οὐκ ἔστιν» (Πλάτων, Τίμαιος, 22b).


"Ὁμολογεῖται μὲν γὰρ τὴν πόλιν ἡμῶν ἀρχαιοτάτην εἶναι καὶ μεγίστην καὶ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ὀνομαστοτάτην· οὕτω δὲ καλῆς τῆς ὑποθέσεως οὔσης,
ἐπὶ τοῖς ἐχομένοις τούτων ἔτι μᾶλλον ἡμᾶς προσήκει τιμᾶσθαι. 24. Ταύτην γὰρ οἰκοῦμεν οὐχ ἑτέρους ἐκβαλόντες οὐδ' ἐρήμην καταλαβόντες
οὐδ' ἐκ πολλῶν ἐθνῶν μιγάδες συλλεγέντες, ἀλλ' οὕτω καλῶς καὶ γνησίως γεγόναμεν ὥστ' ἐξ ἧσπερ ἔφυμεν, ταύτην ἔχοντες ἅπαντα τὸν χρόνον διατελοῦμεν,
αὐτόχθονες ὄντες καὶ τῶν ὀνομάτων τοῖς αὐτοῖς οἷσπερ τοὺς οἰκειοτάτους τὴν πόλιν ἔχοντες προσειπεῖν".
(Ἰσοκράτης, Πανηγυρικός, στίχοι 23-24).

Τα άρθρα που φιλοξενούνται στον παρόντα ιστότοπο και προέρχονται απο άλλες πηγές, εκφράζουν αποκλειστικά και μόνον τις απόψεις των συγγραφέων τους.

Καθίσταται σαφές ότι η δημοσίευση ανάρτησης, δεν συνεπάγεται υποχρεωτικά αποδοχή των απόψεων του συγγραφέως.


ΕΑΝ ΘΕΛΕΤΕ, ΑΦΗΝΕΤΕ ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΑΣ, ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΑΡΘΡΟ-ΑΝΑΡΤΗΣΗ (΄κλίκ΄ στο "Δεν υπάρχουν σχόλια"). ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ.

Ακολουθήστε μας στο Facebook

Σάββατο 30 Αυγούστου 2014

Καθηγητές Christakis, N. και Fowler, J. H.: Συνδεδεμένοι



Christakis, N. - Fowler, J. H., 2010, 'Συνδεδεμένοι', 
μτφρ. Δ. Ξυγαλατάς - Ν. Ρουμπέκας, Αθήνα: Κάτοπτρο



Συνδυάστε και σκεφθείτε κριτικά περαιτέρω την σχετική γνώση, για την δύναμη των ολίγων συνδεδεμένων ανθρώπων:  
εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ εδώ κι εδώ.

Συνδυάστε και με τους νόμους της θεωρίας του Χάους, για την τεράστια σημασία μιάς απειροελάχιστης μεταβολής των αρχικών συνθηκών ενός συστήματος (π.χ. ένας δημιουργικός σοφός άνθρωπος), στην τελική εξέλιξη του συστήματος, π.χ. εδώ



Οι άνθρωποι δε ζουν απλά σε ομάδες, ζουν σε δίκτυα. Αναπτύσσουν δεσμούς μεταξύ τους, που εκτείνονται σαν ένα τεράστιο δέντρο που διακλαδίζεται συνεχώς ενώνοντας μεταξύ τους όλους τους ανθρώπους του πλανήτη.  
Αυτή η τάση δημιουργίας κοινωνικών δεσμών φαίνεται ότι είναι έμφυτη στον άνθρωπο, ο οποίος δεν αναζητά απλά ερωτικούς συντρόφους, αλλά αναζητά και φίλους.

Στο βιβλίο τους με τίτλο 'Συνδεδεμένοι', που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κάτοπτρο, ο Νίκολας Χρηστάκης, καθηγητής Ιατρικής Κοινωνιολογίας της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και ο Τζέιμς Φάουλερ του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια (Σαν Ντιέγκο) διατυπώνουν τη θεωρία τους για την κοινωνική δικτύωση των ανθρώπων, η οποία φαίνεται να εξηγεί τη μετάδοση όλων των ειδών των φαινομένων και συμπεριφορών που εμφανίζονται στον κόσμο.





Φερθείτε με καλοσύνη, είναι μεταδοτικό
Καθώς οι άνθρωποι αναζητούν φίλους και συντρόφους, στους οποίους επιθυμούν να αφιερώσουν μέρος από το χρόνο και την τρυφερότητά τους, αναπτύσσουν δεσμούς, που εκτείνονται συνεχώς και ξεπερνούν τον περιορισμένο κύκλο ενός μεμονωμένου ατόμου.  
Οι δεσμοί αυτοί αποτελούν τις συνδέσεις ενός τεράστιου δικτύου, που ενώνουν όλους τους ανθρώπους και επιτρέπουν τη συνεχή ροή ιδεών, σκέψεων, προτιμήσεων, πεποιθήσεων, αλλά και μικροβίων, ιών και ασθενειών μεταξύ τους.

Τα δίκτυα, συνεπώς, αποτελούν διόδους μέσα από τις οποίες μεταδίδονται τόσο θετικά φαινόμενα και συμπεριφορές όσο και αρνητικές καταστάσεις. Και είναι γεγονός ότι η δομή του δικτύου που μας περιβάλλει και η ακριβής φύση των όσων ρέουν μέσα σε αυτό μας επηρεάζουν όλους.


Έτσι, ενώ το ίδιο το δίκτυο μπορεί να λειτουργήσει ως αγωγός παθογόνων καταστάσεων, πανικού, βίας, θυμού και απάτης, η πρωταρχική λειτουργία του στοχεύει στην εκπλήρωση των στόχων των ανθρώπων, στην ικανοποίηση των αναγκών τους, στη βελτίωση των συνθηκών ζωής τους και εν τέλει στην επιβίωσή τους.

Ο σκοπός ύπαρξης των κοινωνικών δικτύων είναι η μετάδοση θετικών και επιθυμητών αποτελεσμάτων, όπως είναι η χαρά, οι προειδοποιήσεις για πιθανούς κινδύνους και η γνωριμία με πιθανούς ερωτικούς συντρόφους που εξασφαλίζει τη διαιώνιση του είδους μας.  


Στο πλαίσιο αυτό, η μετάδοση αρνητικών φαινομένων και συμπεριφορών δεν αποτελεί παρά μία παρενέργεια του ανθρώπινου δικτύου, την οποία όλοι υπομένουμε προκειμένου να επωφεληθούμε από τις θετικές λειτουργίες του.

Μία από τις θετικές συμπεριφορές που μεταδίδονται μέσω της δικτύωσης των ανθρώπων και επιτρέπει τη δημιουργία και λειτουργία των κοινωνικών δικτύων είναι ο αλτρουισμός και η φιλανθρωπία. Αν κάποιοι άνθρωποι δε φέρονταν με καλοσύνη και ευγένεια στους άλλους, οι μεταξύ τους δεσμοί θα διαλύονταν και δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν.

Η οικονομολόγος Katie Carman μελέτησε την ελεημοσύνη κατά τη διετία 2000-2001 σε ένα δείγμα εβδομήντα δύο υπαλλήλων μίας μεγάλης αμερικανικής τράπεζας, οι οποίοι έκαναν δωρεά ένα ποσοστό του μισθού τους σε φιλανθρωπικές οργανώσεις. Όπως προέκυψε από την έρευνα, οι υπάλληλοι που συνεργάζονταν με γενναιόδωρους συναδέλφους έδιναν μεγαλύτερα ποσά. Επίσης, μετάθεση ενός υπαλλήλου από ένα τμήμα που έκανε μικρότερες δωρεές σε ένα τμήμα που έκανε μεγαλύτερες, είχε ως αποτέλεσμα να δωρίζει και ο ίδιος μεγαλύτερα ποσά.

Οι Χρηστάκης και Φάουλερ έκαναν και οι ίδιοι τα δικά τους πειράματα προκειμένου να διαπιστώσουν τον τρόπο που μεταδίδονται οι αλτρουιστικές συμπεριφορές. Χρησιμοποίησαν 120 φοιτητές σε ένα σύνολο παιχνιδιών που διαρκούσαν 5 γύρους.


Σε κάθε γύρο, χώριζαν τους φοιτητές σε ομάδες τεσσάρων ατόμων, τα οποία άλλαζαν συνεχώς με αποτέλεσμα να μην βρίσκονται ποτέ δύο άτομα στην ίδια ομάδα. Έπειτα έδιναν σε κάθε φοιτητή κάποια χρήματα και του ζητούσαν να αποφασίσει πόσα θα δώσει στην ομάδα του με προσωπικό του κόστος. Στο τέλος κάθε γύρου τους πληροφορούσαν πόσα είχαν δώσει οι υπόλοιποι.

Όπως προέκυψε από την ανάλυση της συμπεριφοράς των φοιτητών, φαίνεται ότι ο αλτρουισμός τείνει να μεταδίδεται μεγεθύνοντας τα οφέλη του. 


Στον πρώτο γύρο αν ένα άτομο δίνει ένα επιπλέον δολάριο, τα μέλη της ομάδας του δίνουν περίπου 20 λεπτά παραπάνω στο δεύτερο γύρο, παρά το γεγονός ότι ανήκουν πια σε μία νέα ομάδα. Η αύξηση του ποσού που δωριζόταν αυξήθηκε στην πορεία του παιχνιδιού και επηρέασε όλους τους φοιτητές, οι οποίοι αύξαιναν συνεχώς το ποσό.

Όπως διαφαίνεται από τις έρευνες αυτές, αλλά και από περαιτέρω πειράματα ο αλτρουισμός, η γενναιοδωρία και η καλοσύνη, αποτελούν συμπεριφορές που εκδηλώνονται ανάμεσα στους ανθρώπους και επηρεάζουν τη λειτουργία των κοινωνικών δικτύων.  


Άτομα που συναναστρέφονται με άλλα άτομα που λειτουργούν γενναιόδωρα και αλτρουιστικά, τείνουν να ενεργούν και εκείνα με τον ίδιο τρόπο. 

Οι άνθρωποι που φέρονται με καλοσύνη στα άτομα με τα οποία συνδέονται στο πλαίσιο του δικτύου, επηρεάζουν τη συμπεριφορά όχι μόνο όσων δέχονται την ευεργεσία, αλλά και όσων τη γνωρίζουν. 

Η γνώση ότι ο φίλος ή ο συνεργάτης μου προσφέρει χρήματα σε φιλανθρωπίες, βοηθάει ανήμπορους ανθρώπους, χαμογελάει και φέρεται με ευγένεια στους άλλους με επηρεάζει ωθώντας με να προβαίνω σε ανάλογες συμπεριφορές. Εγώ στη συνέχεια επηρεάζω τα υπόλοιπα άτομα με τα οποία συνδέομαι και εκείνα με τη σειρά τους τους δικούς τους φίλους.

Συνεπώς, όπως υποστηρίζει ο καθηγητής Χρηστάκης, αλλά και όπως προκύπτει από τις σχετικές έρευνες, η καλοσύνη και η γενναιοδωρία, όπως επίσης η χαρά και η ευτυχία, το χαμόγελο και η αισιοδοξία είναι κολλητικά όπως η γρίπη και μπορούν να αλλάξουν τη στάση πλήθους ανθρώπων που συνδέονται μεταξύ τους στο πλαίσιο ενός δικτύου.

Η ιδέα αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει την αφετηρία για να μας κάνει όλους να ξανασκεφτούμε τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε στους άλλους. 


Μπορεί πολλοί να ισχυρίζονται ότι ο κόσμος δεν μπορεί να αλλάξει και να βελτιωθεί από λίγους, αρκεί, όμως, κάποιοι να αλλάξουν συμπεριφορά και να γίνουν καλύτεροι για να επηρεάσουν τους ανθρώπους του περιβάλλοντός τους και να παρασύρουν σαν ντόμινο όλους όσους ανήκουν στο δίκτυό τους.


Αναρτήθηκε από Ολυμπία Παναγιωτίδου

πηγή-noesiscognition
Διαβάστε περισσότερα... »

Η δύναμη των δικτύων. Όλα είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους




Πως όλα είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους και ποιο το αντίκτυπο, κοινωνία, κοινωνικά δίκτυα, Ψυχολογία … στην οικονομική, επιστημονική και καθημερινή ζωή.

Στο βιβλίο του που δημοσιεύθηκε το 2002 στα Αγγλικά που φέρει τον τίτλο: «Linked: Η νέα επιστήμη των Δικτύων», ο Ούγγρος στην καταγωγή μαθηματικός A.L. Barabasi, παραθέτει μια εμπεριστατωμένη ανάλυση σύνθετων και πολύπλοκων δικτύων (Barabasi, 2002). 

Στον πρόλογο του βιβλίου αυτού, ο Barabasi. χρησιμοποιεί έναν παραλληλισμό μεταξύ μιας τυπικής περίπτωσης που δείχνει τη λειτουργία του παγκόσμιου δικτύου υπολογιστών και των ιεραποστολικών δραστηριοτήτων του Αποστόλου Παύλου. Κατά τον 1ο μ.κ.ε. αιώνα, ο Απόστολος Παύλος θεμελίωσε την εξάπλωση σε παγκόσμια κλίμακα της χριστιανικής πίστης, ακολουθώντας μια δικτυακή λογική.

Μετέβαινε από οικισμό σε οικισμό, από πόλη σε πόλη και δημιούργησε ένα δίκτυο κοινοτήτων, καλλιεργώντας τις σχέσεις μεταξύ των πρώτων αυτών χριστιανικών κοινοτήτων. Το Φεβρουάριο του 2000, ένας δεκαπεντάχρονος Καναδός έφηβος, με το ψευδώνυμο Maffia Boy έκανε ακριβώς το αντίθετο από αυτό, αποστέλλοντας ιούς και μολύνοντας αρκετές χιλιάδες υπολογιστών, παραλύοντας έτσι τη διακίνηση δεδομένων μερικών σημαντικών Αμερικανών παρόχων υπηρεσιών Διαδικτύου.

Με βάση τη δικτυακή λογική που διέπει τη λειτουργία του Διαδικτύου, κατέστη δυνατή η ταυτόχρονη μόλυνση των αρχικών σελίδων των εταιρειών Yahoo, Amazon, eBay και άλλων, με την αποστολή σε όλες αυτές ενός τεράστιου και μη αναμενόμενου, απλά μη αντιμετωπίσιμου, αριθμού αιτήσεων για εξυπηρέτηση, θέτοντας αυτές προσωρινά εκτός λειτουργίας. Αν και τα δυο αυτά ακραία παραδείγματα φαίνεται να διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, τόσο χρονικά όσο και εκ φύσεως, το κοινό τους σημείο παρόλα αυτά είναι η κατάδειξη της ανεκτίμητης αξίας των δικτύων, η οποία είναι διαχρονική.

Η δικτυακή δομή μπορεί να παρατηρηθεί σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Για παράδειγμα, ο εγκέφαλος είναι ένα δίκτυο από νευρικά κύτταρα συνδεδεμένα με άξονες, και τα κύτταρα από μόνα τους είναι ένα δίκτυο μορίων συνδεδεμένα με βιοχημικές αντιδράσεις. Οι κοινωνίες, επίσης, είναι δίκτυα ανθρώπων συνδεδεμένοι με φιλίες, οικογενειακές σχέσεις και επαγγελματικούς δεσμούς. Σε μεγαλύτερη κλίμακα, διατροφικές αλυσίδες και οικοσυστήματα μπορούν να παρουσιαστούν σαν δίκτυα ειδών.


Τα δίκτυα εισχωρούν ακόμα και στην τεχνολογία: το Διαδίκτυο, τα δυναμικά δίκτυα και τα συστήματα μεταφοράς δεν είναι παρά μόνο μερικά παραδείγματα. Ακόμα και η γλώσσα που χρησιμοποιούμε για να μεταφέρουμε τις σκέψεις μας στους άλλους, είναι ένα δίκτυο, φτιαγμένο από λέξεις συνδεδεμένες με συντακτικές σχέσεις. Ακόμη, παρά τη σημαντικότητα και τη διεισδυτικότητα των δικτύων, οι επιστήμονες γνωρίζουν λίγα πράγματα για τη δομή και τα χαρακτηριστικά τους.

Ένα ενδιαφέρον άρθρο το οποίο στηρίζεται στις μελέτες του Barabasi και παρουσιαζει μια σημαντική ιδιότητα του δικτύου του ιντερνετ.

Ας μελετησουμε σφαιρικα το ζητημα και ας φανταστούμε τις επεκτάσεις του στις προσωπικές μας επιλογές… σε κάποιο δίκτυο εντασσόμαστε καθένας απο μας, με χαρακτηριστικα και κανόνες. Πως όλα είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους και ποιο το αντίκτυπο, κοινωνία, κοινωνικά δίκτυα, ψυχολογία.

Η έννοια των κοινωνικών δικτύων μπήκε στη ζωή μας όταν αρχίσαμε να γινόμαστε πάρα πολλοί κι όταν οι υπολογιστές και τα δίκτυά τους, έγιναν κι αυτά πάρα πολλά. Η δυνατότητα των ανθρώπων να επικοινωνούν μεταξύ τους, όσο μακριά κι αν βρίσκονταν είναι παλιά υπόθεση κι άρχισε με την εξάπλωση του ταχυδρομείου, του τηλεφώνου και κατόπιν των αερομεταφορών.  

Ξαφνικά ο κόσμος άρχισε να συρρικνώνεται, να φαίνεται μικρότερος, μιας και ο αριθμός των κοινωνικών δικτύων αφ’ ενός αυξανόταν, αυξανόταν όμως ταυτόχρονα και η δυνατότητα κάποιου να τα συντηρεί και να τα διευρύνει.

Πολλές φορές έχουμε αναρωτηθεί για το πόσο μικρός είναι ο κόσμος, όταν τυχαίνει να ανακαλύπτουμε κοινούς γνωστούς με άτομα τα οποία δεν είχαμε δει ποτέ ξανά στη ζωή μας. Κι αντί να αποδίδουμε το γεγονός αυτό σε εξαιρετικές συμπτώσεις που πιθανόν να παραπέμπουν σε θαύματα ή μεταφυσικά μηνύματα προς αποκωδικοποίηση, καλό είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι αποτελούν εγγενή ιδιότητα των δικτύων, με την προϋπόθεση ο κάθε κόμβος του δικτύου, που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο άνθρωπος, να έχει τουλάχιστον μια διασύνδεση με κάποιον άλλον, δηλαδή να έχει τουλάχιστον ένα φίλο ή γνωστό, πράγμα όχι και τόσο δύσκολο τελικά.

Η μελέτη των κοινωνικών διασυνδέσεων μπήκε στο μικροσκόπιο της πανεπιστημιακής έρευνας το 1967, σημαδιακή όπως φαίνεται χρονιά, από τον Stanley Milgram, καθηγητή του Harvard στον τομέα της πειραματικής ψυχολογίας. 

Το ερώτημα που τον απασχολούσε ήταν πολύ συγκεκριμένο και αφορούσε στην «απόσταση» ανάμεσα σε δυο τυχαία άτομα στις ΗΠΑ, δηλαδή στον αριθμό των γνωριμιών που μεσολαβούν ώστε αυτά τα εντελώς άγνωστα άτομα να μπορούν να συνδεθούν. 

Μην έχοντας κανείς ασχοληθεί πιο πριν με το πρόβλημα αυτό, κάθε απάντηση θα μπορούσε να στέκει. Το 100 ήταν μια συνήθης εκτίμηση.

Ο Milgram, αποφασισμένος να δώσει τέλος στις εικοτολογίες και τα μαντέματα οργάνωσε ένα πείραμα, κατά τη διάρκεια του οποίου ο καθ’ ένας από δείγμα 160 ανθρώπων, θα έπρεπε να παραδώσει ένα γράμμα, από το ένα μέρος της Αμερικής (π.χ. Νεμπράσκα) όπου βρισκόταν, σε κάποιον άγνωστό του, σε κάποιο άλλο μέρος της χώρας, ας πούμε στη Βοστόνη, όχι απλώς ταχυδρομώντας το απ’ ευθείας στον παραλήπτη (τότε δεν θα είχε νόημα το πείραμα, όπως καταλαβαίνετε), αλλά ταχυδρομώντας το σε κάποιον από τους δικούς του γνωστούς, τον οποίον έκρινε ότι θα μπορούσε να είχε σχέση με το τελικό άτομο.

Από τα 160 γράμματα λοιπόν που ταχυδρομήθηκαν, τα 42 δεν έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους, ενώ για τα υπόλοιπα, βρέθηκε ότι ο μέσος όρος των ενδιάμεσων σταθμών, δεν ήταν ούτε 100, ούτε 200, αλλά μόλις 5.5! Δηλαδή όσα γράμματα έφτασαν στον προορισμό τους, άλλαξαν ούτε λίγο, ούτε πολύ 5.5 χέρια.

Εξ ου και η φράση που επικράτησε έκτοτε, ότι όλοι οι άνθρωποι στη Γη μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους μέσα από μια αλυσίδα 6 μόλις γνωριμιών, (six degrees of separation).


Το εν λόγω αποτέλεσμα ήταν όντως μεγάλη έκπληξη, απόρροια του μεγάλου αριθμού επαφών που μπορεί να έχει κάποιος.

 Όσο δε οι επαφές με τα χρόνια θα διευκολύνονται ακόμα περισσότερο μέσω του internet, τόσο και θα μικραίνει ο αριθμός των ενδιάμεσων βημάτων, ώστε από τα 5.5 να μπορούμε να κατέβουμε, γιατί όχι και στα 3. 

(Ένας πολεμιστής το έχει στο 1. Δηλ. μόνο 1 βαθμός απόστασης τον χωρίζει από οτιδήποτε θέλει να επιτύχει)

Ο Milgram με το πείραμα αυτό άνοιξε θαρρείς τους ασκούς τους Αιόλου, μιας και πολλοί ανά τον κόσμο άρχισαν ν’ αναρωτιόνται μήπως τα ίδια και χειρότερα μπορούσαν να συμβαίνουν και σε άλλου τύπου δίκτυα, όπως για παράδειγμα στο διαδίκτυο. Ο Barabasi ήταν ένας απ’ τους πρώτους που ασχολήθηκαν με τον τομέα αυτό και συγκεκριμένα με την εκτίμηση της απόστασης ανάμεσα σε δυο τυχαίες σελίδες (pages) του web. 

Αν δυο τυχαίοι άνθρωποι μπορεί να απέχουν 6 περίπου «βήματα», δυο τυχαίες σελίδες πόσα κλικ απέχουν; Ξεκινώντας λοιπόν από την ιστοσελίδα του πανεπιστημίου του, η οποία περιελάμβανε 300,000 σελίδες υπολόγισε μια μέση απόσταση ίση 11 κλικ.

Το ερώτημα που ακολούθησε ήταν αν ο αριθμός αυτός θα μπορούσε να ισχύσει και σε μεγαλύτερα τμήματα του ιστού. Με μια σειρά υπολογισμών βρέθηκε ότι η απόσταση αυτή, όντως μεταβάλλεται με το μέγεθος, αλλά λογαριθμικά, δηλαδή με πολύ βραδύτερο ρυθμό, απ’ ότι ο ιστός ο ίδιος. Για παράδειγμα, στον παγκόσμιο ιστοχώρο της εποχής του, δέκα χρόνια πριν με 800 εκατομμύρια σελίδες, η μέση απόσταση ήταν γύρω στα 19 κλικ, δηλαδή αμελητέα!

Οι απελπιστικά μικρές αυτές αποστάσεις απαντώνται και σε όλων των ειδών τα δίκτυα, και όχι μόνο στα προαναφερθέντα. Δηλαδή τα μέλη μιας τροφικής αλυσίδας συνδέονται με δυο μόνο ενδιάμεσα είδη, τα μόρια στο κύτταρο, συνδέονται το ένα με το άλλο, μέσα από τρεις χημικές αντιδράσεις, οι συγγραφείς επιστημονικών άρθρων, συνδέονται με τους ομοίους τους, μέσα από 4, έως έξι ενδιάμεσους συγγραφείς, κ.ο.κ, ως και οι νευρώνες του σκουληκιού C. Elegans συνδέονται κατά μέσο όρο με οποιουσδήποτε άλλους με τη μεσολάβηση, 14 μόνο συνάψεων.


Μικρές που είναι οι αποστάσεις! Και αιτία, ο υψηλός βαθμός διασυνδεσιμότητας.


 

Βλέποντας λοιπόν ότι σε κάθε δίκτυο που εξετάσαμε, κοινωνικό, βιολογικό, νευρωνικό, ιντερνετικό κ.α., η απόσταση ανάμεσα σε δυο τυχαίους κόμβους είναι κατά πολύ μικρότερη απ’ ότι θα υπαγόρευε το τεράστιο πλήθος τους, αυτό που μας περνά αμέσως από το νου είναι αν τα δίκτυα μπορούν να μοιράζονται κι άλλες ιδιότητες, εγγενείς της φύσης και την πολυπλοκότητάς τους.

Μοντέλο Erdős-Rényi: Μια πρώτη προσπάθεια προσέγγισης του τρόπου δόμησης και λειτουργίας τους έγινε από το δίδυμο Erdős-Rényi. Μιας και η προσέγγιση αυτή ήταν και η πρώτη, λογικό είναι να ήταν και απλή, καθ’ ότι αυτός είναι και ο τρόπος της επιστήμης. Ξεκινάει, φερ’ ειπείν από τα απλά, για να χτίσει κατόπιν προς τα πολυπλοκότερα, φροντίζοντας όμως να διερωτάται σε κάθε βήμα για το πόσο κοντά στην πραγματικότητα είναι οι προβλέψεις της.

Οι Erdős-Rényi βάσισαν το μοντέλο τους για τη δομή των δικτύων στην υπόθεση ότι ο αριθμός των συνδέσεων (links) που καταλήγουν σε κάθε κόμβο είναι λίγο πολύ ένας τυχαίος αριθμός, που υπακούει σε μια συγκεκριμένη απλή κατανομή. Όπως είδαμε σε προηγούμενη ανάρτηση «Ένας Τυχαίος Περίπατος», η κατανομή τυχαίων μεταβλητών, (όπως οι ταχύτητες των μορίων σ’ ένα αέριο), ακολουθεί μια συμμετρική κωδωνοειδή καμπύλη (όπως στην εικόνα), η οποία χαρακτηρίζεται από μια συγκεκριμένη μέση τιμή και ένα εύρος.

Στην περίπτωση δηλαδή του διαδικτύου, το ως άνω μοντέλο υπέθετε ότι κάθε σελίδα του (page) δέχεται ένα μέσο αριθμό συνδέσεων (links), γεγονός το οποίο θεώρησαν σύμφυτο με τη δημοκρατικότητα του κυβερνοχώρου, καθώς ο καθένας έχει τις ίδιες πιθανότητες με τον οποιονδήποτε άλλον να τον δουν και να τον ακούσουν.

Κατόπιν όμως λεπτομερούς ανάλυσης του εσωτερικού δικτύου του πανεπιστημίου Notre-Dame της Indiana με τις 325,000 σελίδες, βρέθηκε ότι το 82% αυτών δεχόταν από 3 έως και λιγότερες συνδέσεις, ενώ υπήρχαν 42 σελίδες, οι οποίες είχαν ξεφύγει κα δέχονταν πάνω από 1,000 η κάθε μια. Η κατάσταση αυτή όπως αποτυπώθηκε, μάλλον δεν συνηγορούσε υπέρ ενός δημοκρατικού κυβερνοχώρου, όπου κάθε σελίδα θα διέφερε σε δημοφιλία μόνο κατά τι από τις υπόλοιπες, και επομένως το μοντέλο Erdős-Rényi χρειαζόταν επειγόντως αναθεώρηση.

Μοντέλο Watts-Strogatz: Η αναθεώρηση ήρθε αρκετά χρόνια μετά, γύρω στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 από ένα άλλο δίδυμο, τους Watts-Strogatz, οι οποίοι και παρατήρησαν ότι σε επίπεδο κοινωνίας τουλάχιστον, και κοινωνικών σχέσεων, οι πιθανότητες που έχουν δυο τυχαία άτομα να γνωρίζονται μεταξύ τους δεν είναι ίδιες με αυτές που θα είχαν αν αμφότερα ανήκαν στον κύκλο γνωριμιών κάποιου ατόμου. 
Στη δεύτερη περίπτωση θα ήταν σαφώς μεγαλύτερες, μιας και οι γνωστοί του φίλου μου, ή κάποιοι από αυτούς θα γίνουν μοιραία και δικοί μου γνωστοί. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα της οργάνωσης των κοινωνικών δικτύων υπό τύπον συσσωματωμάτων (clusters), τα μέλη των οποίων συνδέονται με ισχυρούς δεσμούς εντός, αλλά με σαφώς χαλαρότερους με τα μέλη άλλων. Στη θέση του cluster μπορείτε να βάλετε μια παρέα, ή μια ομάδα εταιριών σε στενή μεταξύ τους συνεργασία. 

 Το clustering δεν ήταν όπως αποδείχτηκε ιδιότητα μόνο των κοινωνικών δικτύων, μιας και παρατηρήθηκε και σε άλλα συστήματα, όπως στον τρόπο οργάνωσης των νευρώνων του γνωστού μας πλέον σκουληκιού C. Elegans, όπου οι γείτονες ενός νευρώνα έχουν πενταπλάσιες πιθανότητες να συνδεθούν με τον συγκεκριμένο, παρά με κάποιον άλλον μακρύτερα, όπως στο ηλεκτρικό δίκτυο, όπως στους συν-συγγραφείς επιστημονικών άρθρων, ή όπως στη σύνδεση των υπολογιστών στο δίκτυο.

Παρ’ όλο που το μοντέλο Watts-Strogatz ήταν πιο κοντά στην πραγματικότητα, πάλι δεν έδινε τα αποτελέσματα που έπρεπε. Κι τούτο γιατί, όπως και το προηγούμενο των Erdős-Rényi παρά ήταν δημοκρατικό για να ταιριάξει στην αληθινή φύση του web. Ο λόγος ήταν η αρκετή δόση τυχαιότητας που έμπαινε κι εδώ, όσον αφορά στο σχηματισμό των clusters και των μεταξύ τους διασυνδέσεων. Σε σύγκριση με το μοντέλο Erdős-Rényi, η τυχαιότητα στον αριθμό συνδέσεων (links) που κατευθύνονταν σε κάθε σελίδα (page) για παράδειγμα, μετατίθετο από την σελίδα την ίδια, σε ένα cluster σελίδων. Όχι Γιάννης, Γιαννάκης δηλαδή. Άσε και που άφηνε απ’ έξω την περίπτωση των σελίδων εκείνων με τον υπερβολικά μεγάλο αριθμό συνδέσεων (links).

Μοντέλο Barabasi: Η κατάσταση άλλαξε άρδην όταν εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο συγγραφέας του βιβλίου απ’ όπου δανείστηκα τα στοιχεία, ο Barabasi δηλαδή. Τι έκανε αυτός; Έριξε στο τραπέζι την ρηξικέλευθη ιδέα ότι σχετικά με τον κυβερνοχώρο θα πρέπει να ξεχάσουμε την τόσο προσφιλή ιδέα της δημοκρατικότητας, γιατί το κουμάντο πολύ απλά, το κάνουν μερικές χούφτες mega-κόμβοι ή αλλιώς hubs, οι οποίοι και συγκεντρώνουν ένα τρομακτικό αριθμό συνδέσεων. Ο κυβερνοχώρος λοιπόν όχι μόνο δεν είναι δημοκρατικός αλλά πλησιάζει και προς το ολιγαρχικό μοντέλο οργάνωσης.


Η ανακάλυψη λοιπόν της ύπαρξης των hubs ανάγκασε τους επιστήμονες να πούνε πλέον το οριστικό αντίο στην τυχαιότητα, σαν το υπόβαθρο λειτουργίας των δικτύων.

Και ξαφνικά μετά απ’ αυτό, όλοι άρχισαν να βλέπουν hubs παντού. Στο κύτταρο για παράδειγμα το ρόλο του mega-κόμβου τον παίζει το μόριο ΑΤΡ και το νερό, στις τηλεφωνικές γραμμές κάποια νούμερα συγκεντρώνουν έναν τεράστιο αριθμό κλήσεων, κάποιοι άνθρωποι διαθέτουν ένα πολύ μεγάλο αριθμό διασυνδέσεων και αποτελούν κέντρο αναφοράς για όλους εμάς τους υπόλοιπους, κάποιοι συγγραφείς συγκεντρώνουν ένα πολύ μεγάλο αριθμό αναφορών στις εργασίες τους, κ.ο.κ. Και στο διαδίκτυο, ενώ η απόσταση δυο τυχαίων σελίδων είναι 19 κλικ, η απόσταση μιας όποιας σελίδας από τον mega-κόμβο Yahoo απέχει 2 με 3 κλικ.

Στο web λοιπόν η οργάνωση είναι τέτοια ώστε η μεγάλη πλειοψηφία των σελίδων (pages) να διαθέτει ελάχιστα links, και ταυτόχρονα να συνυπάρχει με ένα ελάχιστο αριθμό σελίδων οι οποίες διαθέτουν υπερβολικά μεγάλο αριθμό links. Παράξενη στ’ αλήθεια κατανομή! Όχι όμως και για μας, οι οποίοι έχουμε εντρυφήσει από προηγούμενα μαθήματα στους αμμόλοφους, τις αμμοστιβάδες και τους εγκεφάλους και έχουμε εξοικειωθεί με τις κατανομές Power-Law. 


Την ίδια ακριβώς συμπεριφορά συναντούμε και εδώ, όσον αφορά την κατανομή του αριθμού συνδέσεων που κατευθύνονται σε μια σελίδα. Οι κατανομές Power-Law χαρακτηρίζονται από παχιές και μακριές ουρές οι οποίες αργούν να μηδενιστούν και οι οποίες κρύβουν όλες αυτές τις σελίδες που μας εντυπωσιάζουν με τα υπέρογκα links που δέχονται.

Δεν είναι καταπληκτικό; Οι κατανομές Power Law δεν δίνουν κάποια χαρακτηριστική μέση τιμή για τα links μιας σελίδας, όπως ακριβώς στις αμμοστιβάδες δεν υπάρχει ένα τυπικό μέγεθος. Αντιθέτως οι συμμετρικές κατανομές τυχαίων μεταβλητών, όπως για παράδειγμα η κωδωνοειδής καμπύλη την οποία ακολουθεί το ύψος των ανθρώπων, δίνουν μια κορυφή η οποία αντιστοιχεί σε ένα μέσο ύψος, το οποίο φυσικά δεν εξαρτάται από το ύψος των άλλων ανθρώπων.

Δεν συμβαίνει όμως και με τα links τα οποία θα δεχτεί μια σελίδα. Από αναλύσεις πραγματικών δικτύων του κυβερνοχώρου έχει βρεθεί, μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται preferential attachment (προνομιακή σύνδεση), ότι ο αριθμός συνδέσεων που κατευθύνονται σε μια σελίδα είναι ανάλογος του αριθμού των ήδη υπαρχόντων διασυνδέσεων. Έτσι η δημιουργία των hubs αποτελεί μια «φυσική» διαδικασία, του ίδιου τύπου με αυτήν που κάνει τους πλούσιους να γίνονται ακόμα πλουσιότεροι. Και η συμπερίληψη αυτής της διαδικασίας στο μοντέλο του Barabasi και των συνεργατών του ήταν το κρίσιμο σημείο που έφερε το μοντέλο τους κοντά στην πραγματικότητα του διαδικτύου, δηλαδή στην δημιουργία mega-κόμβων με μεγάλη επιρροή.

Το υπόβαθρο των κατανομών Power Law, που όπως είδαμε είναι κοινές σε πάρα πολλά και εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους συστήματα, όπως και στην οικονομία με τη μορφή των ξαφνικών και μεγάλων κρίσεων, είναι η δυνατότητα αυτο-οργάνωσης χωρίς την παρέμβαση μιας εξωτερικής αρχής, ιδιότητα που βρίσκεται στον αντίποδα των τυχαίων και χαοτικών συστημάτων.

Πολλά από τα στοιχεία και τις έννοιες που αναπτύχθηκαν στο παρόν κείμενο είναι κοινά και στο πεδίο της οικονομίας. Θα τολμήσω να πω ότι τα κλασσικά οικονομικά βασίζονται πολύ στην τυχαιότητα των αλληλεπιδράσεων των οικονομικών υποκειμένων και στην ισοτιμία τους, όπως συμβαίνει στα δυο προηγούμενα μοντέλα των Erdős-Rényi και Watts-Strogatz, ενώ η πραγματικότητα της οικονομίας με τα καρτέλ και τα ολιγοπώλια μου θυμίζει αρκετά τα hubs του Barabasi με τα φαινόμενα θετικής ανάδρασης που επιδεικνύουν.

Πηγές:
1. Μελέτες στην Κοινωνία της Πληροφορίας (Θεσ/νικη 2008)
2. Μελέτη Δομών Σύνθετων Τεχνολογικών Συστημάτων με την Θεωρία Γραφημάτων
3. “LINKED” του Albert-Lazlo Barabasi, Perseus Publishing, Cambridge Massachusetts 
Διαβάστε περισσότερα... »

Ο ρόλος και η επίδραση των κοινωνικών δικτύων, στη ζωή μας




Η Αγγλία δεν είχε ξαναδεί τέτοια κρίση απο το 1866. Το καλοκαίρι του 2007, η παγκόσμια φούσκα της αγοράς ακινήτων έσκαγε, η αγορά υποθηκευμένων τίτλων πάγωνε και οι βρετανικές τράπεζες αντιμετώπιζαν όλο και περισσότερες δυσκολίες στην άντληση κεφαλαίων από τις χρηματαγορές.

Ο τομέας των υποθηκών επλήγη ιδιαίτερα και πολλοί δανειστές βρίσκονταν σε αδιέξοδο. Την Τετάρτη 12 Σεπτεμβρίου, η τράπεζα Northern Rock έκλεισε τις πόρτες της και ζήτησε χρήματα από την κεντρική Τράπεζα της Αγγλίας για να καλύψει τους καταθέτες της.  

Τα νέα διαδόθηκαν γρήγορα στα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Η κυβέρνηση εξέδωσε μια ανακοίνωση στην οποία έλεγε ότι οι πελάτες της τράπεζας δεν θα έπρεπε να ανησυχούν για τους τρεχούμενους λογαριασμούς ή τις υποθήκες τους, αλλά μάταια.  

Μέχρι την Παρασκευή 14 Σεπτεμβρίου, όταν η τράπεζα ξανάνοιξε τις πόρτες της, ο τραπεζικός πανικός που είχε επικρατήσει... δεν είχε προηγούμενο τα τελευταία 140 χρόνια.

Οι καταθέτες είχαν αρχίσει να δημιουργούν ουρές έξω από τα υποκαταστήματα της Northern Rock ήδη από τις 6 το πρωί. Πολλοί από αυτούς είχαν όλες τις οικονομίες τους στην τράπεζα που φαινόταν να καταρρέει. «Έχω εδώ τις οικονομίες μιας ζωής και δεν θέλω να τις χάσω», είπε η Ζακελίν Πορτ, η οποία είχε προχωρήσει λιγότερο από δέκα μέτρα στην ουρά μέσα σε τρεις ώρες όταν απάντησε στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων.

Άλλοι είχαν λιγότερη πληροφόρηση για την κατάσταση της τράπεζας, αλλά πήγαν επειδή είδαν τις μεγάλες ουρές στην τηλεόραση ή περνώντας μπροστά από τα υποκαταστήματα. Μια πελάτισσα, η Μέριλιν, δήλωσε ότι την είχαν καθησυχάσει οι διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης, αλλά δεν μπόρεσε να αντισταθεί στον πειρασμό να σηκώσει τα χρήματά της όταν είδε τους άλλους να κάνουν το ίδιο: «Σκέφτηκα ότι, αν δεν ερχόμουν, ίσως το μετάνιωνα». 


Ένας μεσήλικος άνδρας προτίμησε να μείνει ανώνυμος: «Είμαι λογιστής και ξέρω ότι δεν θα έπρεπε να είμαι εδώ... Το μυαλό μου λέει ότι δεν υπάρχει πρόβλημα, αλλά η καρδιά μου λέει άλλα». Η πενηντάχρονη Ανν Μπαρκ περίμενε μαζί με τον ενενηντάχρονο πατέρα της στην ουρά πίσω από 130 άτομα, έξω από το υποκατάστημα του Μπράιτον. «Δεν είναι ότι δεν εμπιστεύομαι τη Northern Rock... Αλλά όλοι ανησυχούν, και δεν θέλω να είμαι η τελευταία στο καράβι. Αφού το κάνουν όλοι, τότε είναι το σωστό».

Η κατάσταση αυτή προσέλκυσε ακόμη και άτομα που δεν είχαν καταθέσεις στη συγκεκριμένη τράπεζα. Ο Τιμ Πράις, διαχειριστής χαρτοφυλακίων, έκανε ένα ολόκληρο ταξίδι ειδικά για να δει τις ουρές των ανθρώπων που περίμεναν για να πάρουν τα χρήματά τους. «Ήταν ένας πολύ βρετανικός πανικός• ουρές με μεγάλη τάξη, αλλά αυτό το συναισθηματικό σοκ θα το θυμούνται οι άνθρωποι για γενιές ολόκληρες». Κάποιοι άλλοι συμφώνησαν μαζί του. 


Ένας κινητός πίνακας που διαφήμιζε μια συμβουλευτική υπηρεσία για την πρόληψη αυτοκτονιών είχε τοποθετηθεί μπροστά από το υποκατάστημα του Εδιμβούργου. Και το πιο εκπληκτικό ήταν ότι υπάλληλοι άλλων τραπεζών έσπευσαν έξω από πολλά υποκαταστήματα σαν γύπες, μοιράζοντας διαφημιστικά και παροτρύνοντας τους πελάτες της Northern Rock να μεταφέρουν τα χρήματά τους στις δικές τους τράπεζες.


Εν τω μεταξύ, η διοίκηση της Northern Rock χρειάστηκε επιπλέον προσωπικό και υπερωρίες για να αντιμετωπίσει τις μεγάλες ουρές και τους αγανακτισμένους πελάτες. Σε ένα υποκατάστημα του Νιούκαστλ, οι πελάτες ξέσπασαν σε γέλια όταν ένας υπάλληλος ρώτησε: «Υπάρχει κανείς που θέλει να κάνει κατάθεση;». Σε άλλα υποκαταστήματα, όμως, υπήρχε μεγαλύτερη ένταση. 


Η αστυνομία του Στρατκλάιντ αναγκάστηκε να κλείσει το υποκατάστημα για να απομακρύνει τους εξοργισμένους πελάτες, ενώ στο Τσέλτενχαμ κλήθηκε η αστυνομία για να συλλάβει ένα ζευγάρι το οποίο είχε κλειδώσει στο γραφείο της τη διευθύντρια του εκεί υποκαταστήματος και απαιτούσε να τους δώσει το ένα εκατομμύριο λίρες που είχαν στον λογαριασμό τους.

Αυτές οι παρεμβάσεις δεν ανέκοψαν τον πανικό. Οι ουρές συνεχίστηκαν για τις επόμενες τρεις ημέρες και ήταν προφανές ότι τα κοινωνικά δίκτυα έπαιζαν σημαντικό ρόλο σε αυτή την κατάσταση. Για παράδειγμα, ο συνταξιούχος Τέρι Μέις πίστευε αρχικά ότι η εγγύηση της Τράπεζας της Αγγλίας ήταν αρκετή, αλλά τη Δευτέρα ταξίδεψε μέχρι το υποκατάστημα του Λονδίνου, όπου δήλωσε: «Πήρα κάποιες οικονομικές συμβουλές το σαββατοκύριακο και αποφάσισα να αποσύρω τα χρήματά μου για να έχω το κεφάλι μου ήσυχο. Τα έχουμε ανάγκη (χυτά τα χρήματα για τα γεράματά μας».

Αυτό το είδος της επαφής από άτομο σε άτομο οδήγησε πολλούς ανθρώπους, που διαφορετικά δεν θα το έκαναν, να συμμετάσχουν σε εκείνο τον παραλογισμό. Και το άγχος που εξαπλώθηκε ήταν παρόμοιο με αυτό της μαζικής ψυχογενούς ασθένειας, την οποία αναφέραμε στο Κεφάλαιο 2. Όπως και σε εκείνη την περίπτωση, ο τραπεζικός πανικός αποκτά τη δική του ζωή. Αυτό που ξεκινά ως μια ασυνήθιστη συμπεριφορά από λίγα μόνο άτομα μπορεί υπό τις κατάλληλες συνθήκες να εξαπλωθεί σαν πυρκαγιά στα κοινωνικά δίκτυα.







 

Αυτή η ψυχολογία της αγοράς μπορεί να μεταδίδεται όχι μόνο μεταξύ καταθετών, αλλά και μεταξύ επενδυτών, δημιουργώντας ένα είδος «τραπεζικής επιδημίας». 

Καθώς τα νέα για την κατάρρευση της Northern Rock πλημμύρισαν τον οικονομικό Τύπο, πολλοί άρχισαν να αναρωτιούνται ποιο θα ήταν το επόμενο θύμα της κρίσης, και έτσι ο πανικός σύντομα άρχισε να εξαπλώνεται και σε άλλες επιχειρήσεις. 

Η τράπεζα Alliance & Leicester, έχασε το ένα τρίτο της αγοραίας αξίας της (1,2 δισεκατομμύρια λίρες), μέσα σε λίγες ημέρες, ενώ έπεσε η αξία των μετοχών και άλλων τραπεζών. Γρήγορα επικράτησε ένας γενικευμένος φόβος ότι αυτές οι άλλες τράπεζες ήταν σε παρόμοια κατάσταση και ίσως να αναγκάζονταν να βγάλουν ίδια ανακοίνωση, η οποία θα γεννούσε ένα νέο κύμα τραπεζικού πανικού. 

Ευτυχώς, πριν η κατάσταση γίνει ανεξέλεγκτη, ο Άλιστερ Ντάρλινγκ, ο υπουργός Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου, έκανε μια επίσημη δήλωση λέγοντας ότι η βρετανική κυβέρνηση και η Τράπεζα της Αγγλίας θα εγγυούνταν τις καταθέσεις της Northern Rock. Ο πανικός τελικά σταμάτησε και οι χρηματοπιστωτικές αγορές σταθεροποιήθηκαν.


Βεβαίως, η ιστορία δεν τελείωσε εκεί. Η οικονομική κρίση συνεχίστηκε, ενώ λίγο αργότερα, μέσα στο 2008, μια οικονομική επιδημία σάρωσε τις διεθνείς αγορές. Αρχικά χτύπησε τράπεζες όπως η Bear Stearns, οι οποίες είχαν άμεση σχέση με την αγορά υποθηκευμένων τίτλων (στο χείλος της χρεοκοπίας, η Bear Stearns εξαγοράστηκε από την JP Morgan Chase για το εξευτελιστικό ποσό των 2 δολαρίων ανά μετοχή). 


Έπειτα κατέρρευσε η IndyMac (η τέταρτη μεγαλύτερη χρεοκοπία τράπεζας στην ιστορία των ΗΠΑ) και σύντομα η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αναγκάστηκε να εξαγοράσει δύο κολοσσούς ενυπόθηκων δανείων, τη Fannie Mae και τη Freddie Mac, οι οποίες ήταν εγγυήτριες περίπου των μισών από τα 12 τρισεκατομμύρια δολάρια των ενυπόθηκων χρεών στις ΗΠΑ. 

Μία εβδομάδα αργότερα, η κρίση εξαπλώθηκε σε τράπεζες επενδύσεων, καθώς η στερούμενη ρευστότητας Merrill Lynch συναίνεσε στην εξαγορά της από την Bank of America, ενώ η Lehman Brothers κατέρρευσε.  

Δύο ημέρες μετά, η κρίση έφθασε στον ασφαλιστικό γίγαντα AIG, εξαναγκάζοντας την κυβέρνηση να επέμβει δανείζοντας στην εταιρεία 85 δισεκατομμύρια δολάρια. Καθώς χρεοκόπησαν άλλες δύο τράπεζες (η Washington Mutual κ&ι η Wachovia), οι αγορές πάγωσαν και οι τράπεζες σταμάτησαν να δανείζουν χρήμα. 

Ένας επενδυτής είπε αστειευόμενος ότι οτμόνες ασφαλείς τοποθετήσεις των χρημάτων του ήταν στο εμφιαλωμένο νερό, στα αντιαεροπορικά καταφύγια και σε μια τρυπά στο στρώμα του. Μέχρι τον Οκτώβριο του 2θθ8, η αμερικανική κυβέρνηση είχε αποφασίσει να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα διάσωσης προβληματικών τραπεζών και να το χρηματοδοτήσει με 700 δισεκατομμύρια δολάρια, όμως αυτό δεν ήταν αρκετό. Οι χρηματιστηριακοί δείκτες S&P 500 και Dow Jones είχαν πέσει 40% από τις ανώτερες τιμές τους την προηγούμενη χρονιά, αντιπροσωπεύοντας μια τρομακτική ζημία 8,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.


Η κατάρρευση του 2008 δείχνει πόσο εύκολο είναι να εξαπλωθεί ο πανικός στα χρηματοοικονομικά δίκτυα. Όταν χρεοκοπεί μια μεγάλη εταιρεία, κινδυνεύουν και όλες όσες συνδέονται με αυτήν.


Ο ζάπλουτος γκουρού των επενδύσεων Ουόρεν Μπάφετ, στην ετήσια αναφορά του προς τους μετόχους για το 2009, χαρακτήρισε την κλιμακούμενη φύση των χρεοκοπιών ως εξής: «Οι επενδυτές που επιδιώκουν να αποφύγουν τις σκοτούρες αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα με κάποιον που προσπαθεί να αποφύγει τα αφροδίσια νοσήματα... Δεν έχει μόνο σημασία με ποιους κοιμάται ο ίδιος, αλλά και με ποιους κοιμούνται εκείνοι». Πράγματι, πρόκειται για υπερδυαδική εξάπλωση.

Καθώς οι απώλειες συνεχίζονταν, οδήγησαν σε μια δραματική παγκόσμια οικονομική κρίση, η οποία ήταν η χειρότερη από την εποχή της οικονομικής ύφεσης του 1929. Χιλιάδες κόσμου έχασαν τα σπίτια τους και εκατομμύρια έχασαν τις δουλειές τους. Μέσα σε μια τέτοια κατάρρευση της τραπεζικής πίστης, η μόνη λύση ήταν η κρατική παρέμβαση.  


Μόλις η κυβέρνηση ξεκαθάρισε ότι θα παρενέβαινε για να αποτρέψει περαιτέρω απώλειες, οι τράπεζες άρχισαν και πάλι να δανείζουν χρήματα και οι αγορές να σταθεροποιούνται. Αυτό έκανε ορισμένους ειδικούς να αναρωτηθούν αν η κρίση θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί με μια πιο έγκαιρη παρέμβαση.

Μολονότι πολλοί δεσμοί στα χρηματοοικονομικά δίκτυα είναι επίσημοι (για παράδειγμα, πολλές από τις πληγείσες εταιρείες είχάν νομικές συμβάσεις με άλλες εταιρείες που χρεοκόπησαν), δεν θα πρέπει να υποτιμούμε τη δύναμη των ανεπίσημων και προσωπικών δεσμών. Η Wall Street έχει αναπτύξει μια τεράστια παράδοση που προωθεί τις κοινωνικές σχέσεις μεταξύ τραπεζιτών και διευθυντικών στελεχών, πωλητών και πελατών, ακόμη και μεταξύ ανταγωνιζόμενων χρηματιστών. 


Αυτοί οι γίγαντες της βιομηχανίας και κυβερνήτες του σύμπαντος είχαν συχνές επαφές μέσω τηλεφώνου, σε επαγγελματικές συναντήσεις και σε κοινωνικές εκδηλώσεις εκτός δουλειάς. Και όταν παραιτούνταν από μια εταιρεία για να εργαστούν σε κάποια άλλη, γίνονταν αγωγοί που συνέδεαν τους πάντες στα παλαιά τους γραφεία με όλους όσοι εργάζονταν στα καινούργια. 

Ως αποτέλεσμα, οι αγορές που κινούν τεράστια χρηματικά ποσά μέσω του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος διευθύνονται από συνεκτικά δίκτυα συναλλασσομένων, όπου οι βασικοί παίκτες γνωρίζονται τόσο καλά μεταξύ τους, ώστε μπορούν να ξέρουν με ποιον συναλλάσσονται απλώς και μόνο παρακολουθώντας τα μοτίβα των τιμών αγοράς και πώλησης στις οθόνες των υπολογιστών τους. Οι συναλλασσόμενοι θα μπορούσαν να αγνοήσουν αυτές τις πληροφορίες, αλλά πιθανότατα δεν το κάνουν. 

Όταν οι άνθρωποι τους οποίους εμπιστεύονται αρχίζουν να πουλούν, τότε ενδεχομένως πουλούν και οι ίδιοι. Μολονότι θα πρέπει να αναμένουμε κάποιες χρεοκοπίες κατά τη διάρκεια μιας οικονομικής ύφεσης, τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να επιδεινώσουν το πρόβλημα, διασπείροντας τον φόβο μεταξύ των ίδιων των ατόμων και των επιχειρήσεων που πρέπει να αναλάβουν κάποιο ρίσκο για να αλλάξει η κατάσταση.


Ενδεχομένως να φαίνεται ότι η σύγχρονη εποχή της τεχνολογίας μάς έχει κάνει πολύ πιο αλληλοεξαρτημένους και, επομένως, πιο ευάλωτους σε τέτοιου είδους κρίσεις πανικού. Ωστόσο, ο ρόλος των κοινωνικών δικτύων στις οικονομικές επιδημίας δεν είναι κάτι καινούργιο.  


Οι οικονομολόγοι Morgan Kelly και CorraSfe O'Grada μελέτησαν Ιρλανδούς καταθέτες σε μια τράπεζα της Νέας Υόρκης (την Emigrant Industrial Savings Bank) κατά τη διάρκεια δύο κρίσεων πανικού στη δεκαετία του 185ο. Διέθεταν έναν εντυπωσιακό όγκο πληροφοριών γι' αυτούς τους καταθέτες, συμπεριλαμβανομένης της ενορίας στην οποία ανήκαν στην Ιρλανδία. 

Θεωρώντας ότι εκείνη την εποχή όσοι ανήκαν στην ίδια ενορία ήταν πολύ πιθανόν να γνωρίζονταν μεταξύ τους, χρησιμοποίησαν αυτές τις πληροφορίες για να κατασκευάσουν κοινωνικά δίκτυα και να δουν αν όσοι ανήκαν στα ίδια δίκτυα λάμβαναν παρόμοιες αποφάσεις ως προς το αν θα άφηναν τα χρήματά τους στην τράπεζα κατά τη διάρκεια του πανικού. 

Οι Kelly και O'Grada, βρήκαν ότι τα κοινωνικά δίκτυα ήταν ο πιο σημαντικός παράγοντας για την εξήγηση του κλεισίματος των λογαριασμών κατά τη διάρκεια και των δύο πανικών, σημαντικότερος ακόμη και από το ποσό των λογαριασμών ή το διάστημα για το οποίο είχαν παραμείνει ανοικτοί. Ο οικονομικός πανικός, λοιπόν, μπορεί να προκληθεί από την εξάπλωση συναισθημάτων ή πληροφοριών από άτομο σε άτομο.

Είναι ενδιαφέρον ότι τέτοια οικονομικά φαινόμενα συνήθως αντιμετωπίζονται ως εκτροπές. Οι παραδοσιακοί οικονομολόγοι θα έλεγαν ότι αυτή η συμπεριφορά δεν είναι λογική. Σε τελική ανάλυση, πολλοί από εκείνους που στήθηκαν στις ουρές έξω από τα υποκαταστήματα της Northern Rock για να αποσύρουν τα χρήματά τους δεν πίστευαν πραγματικά ότι η τράπεζα θα κατέρρεε. 


Ορισμένοι από αυτούς, άλλωστε, το δήλωσαν κατηγορηματικά. Πανικόβλητοι όμως από την κίνηση του κοπαδιού, το ακολούθησαν τυφλά. Με τον τρόπο αυτό, τα κοινωνικά δίκτυα γεννούν συμπεριφορές oι οποίες δεν είναι σύμφωνες με την υπεραπλουστευμένη και εξιδανικευμένη εικόνα του λογικού καταναλωτή και πωλητή που επιλέγουν την τιμή για να διεκπεραιώσουν τη συναλλαγή τους. Και για πολλά χρόνια, οι οικονομολόγοι αντιδρούσαν σε αυτή την ασυνέπεια αγνοώντας απλώς το πρόβλημα.

Ο τραπεζικός πανικός είναι ένα κλασικό παράδειγμα για το πώς η ατομικά ορθολογική συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει σε μια συλλογικά παράλογη συμπεριφορά. Όλοι μας είμαστε ικανοί να σκεφτόμαστε με το μυαλό μας, αλλά η καρδιά μας συνδεδεμενοι ακολουθεί το πλήθος, κάτι που ορισμένες φορές μας οδηγεί στην καταστροφή. 


Τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να επιδεινώσουν ένα πρόβλημα, καθώς διευκολύνουν τους πρώτους ανθρώπους που πανικοβάλλονται να επηρεάσουν πολλούς άλλους (σαν το ζευγάρι που αποφάσισε να αποσύρει τα χρήματά του, μόλις έμαθε ότι το έπραξαν οι φίλοι του).  

Η σοφία του πλήθους μπορεί γρήγορα να μετατραπεί σε μωρία.


Πηγή: http://www.2shared.com
ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΟΙ: Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πως αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας, Nicholas A.Christakis, MD, PHD και James H. Fowler, Phd, Εκδόσεις ΚΑΤΟΠΤΡΟ


 
Διαβάστε περισσότερα... »

Δικτύωση: ο Υπερ-οργανισμός!






Το μεγαλείο του όλου – Ο ανθρώπινος υπεροργανισμός: Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο βιβλίο της γενεσης, στη Βαβυλώνα (ή Βαβέλ), την αρχαία πόλη της Μεσοποταμίας που χτίστηκε μετά τον μεγάλο μυθικό κατακλυσμό, η ανθρωπότητα ήταν ενωμένη: «Και είπεν τότε ο Κύριος: “Ιδού έως τώρα ένας λαός είναι αυτοί και μίαν γλώσσαν ομιλούν όλοι, [...] και νομίζουν ότι τώρα δεν θα τους λείψει τίποτε από όσα σκέπτονται να κάμουν”». 



Και το πρώτο πράγμα που σκέφτηκαν να κάνουν οι κάτοικοι της Βαβυλώνας, ήταν να χτίσουν έναν πύργο τόσο ψηλό, που θα έφτανε έως τους ουρανούς.

Σύμφωνα με τη Γένεση, ο Θεός τιμώρησε τους ανθρώπους καταστρέφοντας το οικοδόμημα, συνέχυσε τις γλώσσες τους και τους διέσπειρε σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Η ιστορία αυτή αντικατοπτρίζει την απερισκεψία της ύβρεως, αλλά εμείς συνήθως εστιάζουμε στις συνέπειες της πολυγλωσσίας. Συχνά παραβλέπουμε το γεγονός ότι η τιμωρία των Βαβυλωνίων δεν είναι τόσο οι διαφορετικές γλώσσες όσο η μεταξύ τους αποσύνδεση.

Ενεργώντας συλλογικά, οι κάτοικοι της Βαβέλ κατάφεραν να κάνουν κάτι —να χτίσουν έναν πύργο— που αδυνατούσαν να είχαν κάνει ως άτομα. Και άλλες ιστορίες από τη Βίβλο αναφέρονται στη δύναμη των συνδέσεων, μιλούν μάλιστα με πιο θετικό τρόπο για το τι μπορούν να επιτύχουν οι συνδεδεμένοι άνθρωποι. 


Όταν ο Ιησούς του Ναυή και οι Ισραηλίτες έφθασαν στις πύλες της Ιεριχούς, διαπίστωσαν ότι τα τείχη της πόλης ήταν τόσο ισχυρά και απόκρημνα, ώστε κανείς δεν μπορούσε να αναρριχηθεί σε αυτά ή να τα γκρεμίσει. 

Και τότε, σύμφωνα με την αφήγηση, ο Θεός είπε στους Ισραηλίτες να συγκεντρωθούν και να βαδίσουν γύρω από την πόλη. Όταν ήχησε η κεράτινη σάλπιγγα, τότε όλος «ο λαός αλάλαξε μέγαν αλαλαγμόν» σε ένα είδος συγχρονισμού και τα τείχη της Ιεριχούς κατέρρευσαν.

Οι παρατηρήσεις για τη διασύνδεση και τις προεκτάσεις της είναι πολύ παλιές, εν μέρει επειδή οι θεολόγοι και οι φιλόσοφοι, σαν σύγχρονοί βιολόγοι και κοινωνικοί επιστήμονες, ξέρουν από παλιά ότι οι κοινωνικές συνδέσεις είναι θεμελιώδεις στην ανθρώπινη φύση μας —γεμάτες υποσχέσεις, αλλά και κινδύνους.  


Συχνά οι συνδέσεις θεωρούνται αυτό που μας διαχωρίζει από τα άλλα ζώα ή από τη βαρβαρότητα.

Το 1651, ο Άγγλος φιλόσοφος Τόμας Χομπς διατύπωσε ένα νοητικό πείραμα στο οποίο περιέγραφε την αρχέτυπη κατάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης. Στο σπουδαιότερο βιβλίο του, το Λεβιάθαν, υποστήριξε ότι η φυσική κατάσταση των ανθρώπων είναι το bellum omnium contra omnes (πόλεμος πάντων κατά πάντων). Επικρατεί αναρχία. Ο Χομπς επεσήμανε ότι



«η ζωή του ανθρώπου είναι μοναχική, φτωχή, άσχημη, σκληρή και σύντομη»

Η χρήση του όρου μοναχικός —που για ανεξήγητο λόγο συχνά αφαιρείται από τα παραθέματα— υποδηλώνει ότι μια αποσυνδεδεμένη ζωή είναι γεμάτη βάσανα.

Μπροστά σε αυτή τη θλιβερή κατάσταση, λέει ο Χομπς, οι άνθρωποι θα επέλεγαν να συνάψουν ένα «κοινωνικό συμβόλαιο» θυσιάζοντας ένα μέρος της ελευθερίας τους σε αντάλλαγμα για την ασφάλειά τους. Σε μια πολιτισμένη κοινωνία, υποστήριξε, οι άνθρωποι θα δημιουργούσαν συνδέσεις μεταξύ τους. Οι συνδέσεις αυτές θα βοηθούσαν στον περιορισμό της βίας και θα αποτελούσαν πηγή παρηγορίας, ειρήνης και ευταξίας. Έτσι, οι άνθρωποι θα έπαυαν να είναι μοναχικοί και θα γίνονταν συνεργάσιμοι.

Έναν αιώνα αργότερα, ο Γάλλος φιλόσοφος Ζαν Ζακ Ρουσό διατύπωσε παρόμοιες ιδέες. Στο έργο του, Το κοινωνικό συμβόλαιο, υποστήριξε ότι η φυσική κατάσταση της ανθρωπότητας ήταν πράγματι βάρβαρη, δίχως ηθικούς κανόνες ή νόμους και γεμάτη ανταγωνισμούς και αντιπαλότητες. Η επιθυμία για ασφάλεια από τις απειλές των άλλων ήταν αυτό που έσπρωξε τους ανθρώπους να ενωθούν και να ζήσουν συλλογικά.

Αυτή η πρόοδος της ανθρωπότητας από την αρχική αναρχία προς όλο και μεγαλύτερα και πιο οργανωμένα κοινωνικά σύνολα —ομίλους, χωριά, πόλεις και κράτη— μπορεί να γίνει κατανοητή ως μια σταδιακή αύξηση του εύρους και της πολυπλοκότητας των κοινωνικών δικτύων. Και σήμερα, καθώς γινόμαστε υπερσυνδεδεμένοι, η πρόοδος αυτή συνεχίζεται.



Ο ανθρώπινος υπεροργανισμός
Τα δίκτυα που δημιουργούμε έχουν τη δική τους ζωή. Μεγαλώνουν, αλλάζουν, αναπαράγονται, επιβιώνουν και πεθαίνουν. Διάφορα πράγματα ρέουν και κινούνται μέσα τους. Ένα κοινωνικό δίκτυο είναι ένα είδος υπεροργανισμού, με δική του ανατομία και φυσιολογία δομή και λειτουργία. Από τις ομάδες πυρόσβεσης μέχρι την ιστολογιόσφαιρα, ο ανθρώπινος υπεροργανισμός κάνει αυτό που δεν θα μπορούσε να κάνει κανένα άτομο μόνο του. 

Οι τοπικές συνεισφορές μας στο ανθρώπινο κοινωνικό δίκτυο έχουν παγκόσμιες συνέπειες, που επηρεάζουν τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων καθημερινά και μας βοηθούν να επιτύχουμε πολύ περισσότερα από το χτίσιμο ενός πύργου ή το γκρέμισμα κάποιων τειχών.

Μια αποικία μυρμηγκιών αποτελεί το πρότυπο του υπεροργανισμού, με ιδιότητες που δεν διαθέτουν τα ίδια τα μυρμήγκια, αλλά προκύπτουν από τις αλληλεπιδράσεις και τη συνεργασία μεταξύ τους. Μέσα από τη συνεργασία αυτή, τα μυρμήγκια δημιουργούν κάτι το οποίο υπερβαίνει το άτομο: πολύπλοκες λοφώδεις φωλιές, που υψώνονται σαν μικροσκοπικοί πύργοι της Βαβέλ.


Το ένα μυρμήγκι που βρίσκει τον δρόμο προς ένα δοχείο με ζάχαρη μακριά από τη φωλιά του είναι σαν ένας αστροναύτης που πατάει στο φεγγάρι: και τα δύο επιτεύγματα καθίστανται δυνατά μέσω των συντονισμένων προσπαθειών και επικοινωνιών πολλών ατόμων. Ωστόσο, κατά κάποιον τρόπο, αυτά τα μοναχικά άτομα —το μυρμήγκι και ο αστροναύτης, μέρη ενός υπεροργανισμού αμφότερα— δεν διαφέρουν από το πλοκάμι ενός χταποδιού που εκτείνεται για να εξερευνήσει μια σκοτεινή κοιλότητα.

Στην πραγματικότητα, τα κύτταρα ενός πολυκύτταρου οργανισμού μπορούν να θεωρηθούν εν πολλοίς με τον ίδιο τρόπο. Λειτουργώντας μαζί, τα κύτταρα δημιουργούν μια ανώτερη μορφή ζωής, εντελώς διαφορετική από τις εσωτερικές διεργασίες ενός μεμονωμένου κυττάρου. 


Για παράδειγμα, η πέψη δεν αποτελεί λειτουργία κανενός συγκεκριμένου κυττάρου, ούτε καν κάποιου συγκεκριμένου είδους κυττάρων. Ομοίως, οι σκέψεις μας δεν μπορούν να εντοπιστούν σε κάποιον συγκεκριμένο νευρώνα, αλλά προκύπτουν από το μόρφωμα των συνδέσεων μεταξύ πολλών νευρώνων.

Είτε πρόκειται για κύτταρα και μυρμήγκια είτε για ανθρώπους, νέες ιδιότητες μιας ομάδας μπορούν να αναδυθούν από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ατόμων. Και οι συνεργατικές αλληλεπιδράσεις αποτελούν χαρακτηριστικό των περισσότερων μειζόνων εξελικτικών αλμάτων που έχουν σημειωθεί από την εμφάνιση της ζωής —όπως η ενσωμάτωση των μιτοχονδρίων στα έυκαριωτικά κύτταρα, η μετάβαση από τους μονοκύτταρους στους πολυκύτταρους οργανισμούς και η συγκρότηση ύπεροργανισμών από ένα σύνολο ατόμων.

Τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να παρουσιάσουν ένα είδος νοημοσύνης που μεγεθύνει ή συμπληρώνει την ατομική νοημοσύνη, όπως μια αποικία μυρμηγκιών είναι «ευφυής» ακόμη και αν τα μυρμήγκια δεν είναι, ή όπως τα σμήνη των πουλιών καθορίζουν προς τα πού θα πετάξουν συνδυάζοντας τις επιθυμίες κάθε πουλιού. 


Τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να λαμβάνουν και να περιέχουν πληροφορίες που μεταδίδονται στον κόσμο και στον χρόνο (όπως κανόνες αξιοπιστίας, παραδόσεις αμοιβαιότητας, προφορικές διηγήσεις ή διαδικτυακά wiki), καθώς και να εκτελούν υπολογισμούς που συναθροίζουν εκατομμύρια αποφάσεις (όπως καθορίζοντας την αγοραία τιμή ενός προϊόντος ή επιλέγοντας τον καλύτερο υποψήφιο σε μια εκλογική αναμέτρηση).

Και τα δίκτυα μπορούν να έχουν αυτά τα αποτελέσματα ανεξάρτητα από τη νοημοσύνη των μελών τους. Αναλογιστείτε, για παράδειγμα, ότι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι έχτιζαν ένα σιδηροδρομικό δίκτυο στην Αγγλία του 20ου αιώνα θυμίζει τον τρόπο με τον οποίο οι μύκητες (άλλο ένα είδος που σχηματίζει υπεροργανισμούς) εξερευνούν συλλογικά ένα τμήμα δασικού εδάφους, προκειμένου να εκμεταλλευθούν και να μεταφέρουν πόρους, δημιουργώντας ένα δίκτυο από σωληνώσεις. Οι μύκητες μπορούν ακόμη και να «συνεργάζονται», ώστε να βρουν το καλύτερο μονοπάτι μέσα σε λαβυρίνθους στους οποίους τοποθετούνται από επιστήμονες.

Τα κοινωνικά δίκτυα επίσης διαθέτουν μνήμη της δομής τους (μένουν ανέπαφα, ακόμη και όταν οι άνθρωποι έρχονται και παρέρχονται) και της λειτουργίας τους (διατηρούν έναν πολιτισμό, ακόμη και όταν oι άνθρωποι έρχονται και παρέρχονται). 


Για παράδειγμα, συμμετέχοντας σε ένα δίκτυο ανθρώπων στο οποίο επικρατεί η εμπιστοσύνη, αυτή η εμπιστοσύνη σάς ωφελεί και σας επηρεάζει. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτό δεν σημαίνει απλώς ότι oι άνθρωποι που βρίσκονται στο δίκτυό σας δείχνουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη ή, ακόμη, ότι η δική τους εμπιστοσύνη εμπνέει εμπιστοσύνη και σε εσάς αντίθετα, το ίδιο το δίκτυο προωθεί αυτή την εμπιστοσύνη και αλλάζει τον τρόπο που συμπεριφέρονται τα άτομα. 
 
Σαν έμβια όντα, τα δίκτυα μπορούν να αυτοανηγράφονται στον χώρο και στον χρόνο. Σε αντίθεση με τους ενσώματους οργανισμούς, όμως, τα δίκτυα μπορούν, αν αποσυναρμολογηθούν, να επανασυναρμολογηθούν εξ αποστάσεως. Αν κάθε άτομο θυμάται με ποιον είναι συνδεδεμένο, μπορούμε να κόψουμε τις συνδέσεις, να τους μεταφέρουμε όλους από ένα μέρος σε κάποιο άλλο, και το δίκτυο να αναβιώσει. Η γνώση των κοινωνικών δεσμών μας σημαίνει ότι το δίκτυο μπορεί να αναδημιουργηθεί, παρόλο που κανένα μεμονωμένο άτομο δεν ξέρει πώς συνδέονται όλα τα μέλη του δικτύου.

Τα δίκτυα είναι αυτοαντιγραφόμενα και υπό την έννοια ότι διαρκούν περισσότερο από τα μέλη τους: το δίκτυο μπορεί να παραμένει, ακόμη και όταν τα μέλη του αλλάζουν —όπως τα κύτταρα της επιδερμίδας μας αναπληρώνονται, οι υπολογιστές εναλλάσσονται σε μια φάρμα διακομιστών και νέοι καταναλωτές και πωλητές περνούν από μια αγορά που παραμένει στον ίδιο χώρο επί αιώνες. 


Σε μια μελέτη ενός δικτύου 4 εκατομμυρίων ατόμων συνδεδεμένων μέσω των τηλεφωνικών τους κλίσεων, οι ερευνητές έδειξαν ότι, παραδόξως, οι ομάδες άνω των δεκαπέντε διασυνδεδεμένων ατόμων που παρουσίαζαν τη μεγαλύτερη κίνηση διαρκούσαν περισσότερο. Τα μεγάλα κοινωνικά δίκτυα ενδεχομένως πράγματι να χρειάζονται τέτοια αυξημένη κίνηση για να επιβιώσουν, όπως ακριβώς η αναπλήρωση των κυττάρων είναι απαραίτητη για την επιβίωση του οργανισμού.

Αυτές oι παρατηρήσεις τονίζουν μια άλλη ιδιότητα που θυμίζει οργανισμό: τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν συχνά να αυτοαναδιατάσσονταί. Έχουν την ικανότητα να πληρώνουν τα κενά τους με τον ίδιο τρόπο που επουλώνεται μια πληγή. Αν ένα άτομο αποσυρθεί από μια ομάδα πυρόσβεσης, τότε τα δύο άτομα που συνέδεε θα μετακινηθούν πιο κοντά μεταξύ τους, σχηματίζοντας έναν δεσμό για να κλείσουν το κενό. Ως αποτέλεσμα, η ροή του νερού θα συνεχιστεί. 


Σε περισσότερο σύνθετα δίκτυα, στην πραγματική ζωή, φαίνεται πιθανόν ότι ο σκοπός των πλεοναζόντων δικτυακών δεσμών, καθώς και της μεταβατικότητας, είναι ακριβώς να προσδίδουν ανθεκτικότατα σε τέτοιου είδους απώλειες, σαν τα ανθρώπινα κοινωνικά δίκτυα να σχεδιάστηκαν για να διαρκούν. 

Σαν ένα παγκόσμιο νευρικό σύστημα, τα δίκτυά μας επιτρέπουν στον καθένα μας να ανταλλάσσει μηνύματα με σχεδόν οποιοδήποτε άτομο στον πλανήτη. Καθώς γινόμαστε όλο και πιο υπερσυνδεδεμένοι, η πληροφορία κυκλοφορεί αποτλεσματικότερα, αλληλεπιδρούμε ευκολότερα και εμπλεκόμαστε σε περισσότερα και διαφορετικά είδη κοινωνικών συνδέσεων καθημερινά. 

Όλες αυτές οι αλλαγές κάνουν τον Homo dictyous να μοιάζει ακόμη περισσότερο με έναν υπεροργανισμό που λειτουργεί με έναν κοινό σκοπό. Η ικανότητα των δικτύων να δημιουργούν και να διατηρούν τους συλλογικούς μας στόχους εξακολουθεί να ενισχύεται. Και οτιδήποτε εξαπλώνεται τώρα από άτομο σε άτομο θα εξακολουθήσει να εξαπλώνεται ευρύτερα και ταχύτερα, οδηγώντας στην ανάδυση νέων ιδιοτήτων καθώς η κλίμακα των αλληλεπιδράσεων θα διευρύνεται.

πηγή-businesslife.gr

Διαβάστε περισσότερα... »

Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων


Ο αναπάντεχος ρόλος της διασύνδεσης στη συνεργασία: Η φυσική επιλογή είναι μια αδυσώπητη διαδικασία. Μόνο τα «αρμοστικότερα» άτομα επιβιώνουν και καταφέρνουν να αναπαραχθούν και να μεταβιβάσουν τα γονίδιά τους στην επόμενη γενιά. Αυτό δημιουργεί έναν γρίφο όσον αφορά τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Ας υποθέσουμε ότι έχετε την τάση να μοιράζεστε την τροφή σας με φίλους με τους οποίους δεν έχετε συγγένεια εξ αίματος.

Αν η τροφή σπανίζει, τότε η γενναιοδωρία σας θα βοηθήσει τους φίλους σας να γίνουν ισχυρότεροι.
Συνεπώς, θα κάνει εσάς λιγότερο ισχυρούς (λιγότερο ικανούς να επιβιώσετε). Έτσι, τα γονίδια που συμβάλλουν στην επιθυμία σας να μοιράζεστε την τροφή σας έχουν λιγότερες πιθανότητες να μεταβιβαστούν στις επόμενες γενιές συγκριτικά με τα γονίδια που θα σας έκαναν να κρατήσετε όλη την τροφή για τον εαυτό σας. Από πού λοιπόν προέρχεται το μοίρασμα της τροφής;

Αυτό είναι το αίνιγμα της συνεργασίας και του αλτρουισμού, φαίνεται ότι όσοι άνθρωποι είναι πρόθυμοι
να βοηθήσουν τους άλλους θα έπρεπε να έχουν λιγότερες πιθανότητες επιβίωσης από εκείνους που ενδιαφέρονται μόνο για τον εαυτό τους. Σύμφωνα με την ορολογία της θεωρίας παιγνίων, οι συνεργάσιμοι, που είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν ένα προσωπικό τίμημα για να βοηθήσουν μια ομάδα ατόμων, έχουν λιγότερες πιθανότητες να επιβιώσουν απ’ ό,τι οι τσαμπατζήδες, που δεν πληρώνουν κανένα προσωπικό τίμημα, αλλά επωφελούνται από τις προσπάθειες της ομάδας.

Για παράδειγμα, όταν οι άνθρωποι έμαθαν να κυνηγούν μεγάλα θηράματα, εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια πριν,
αυτό προσέδωσε ένα πλεονέκτημα αρμοστικότητας στις ομάδες που ήξεραν να το κάνουν. Αν όμως είναι επικίνδυνο να κυνηγήσεις ένα μαστόδοντο, τότε γιατί να μην αφήσεις κάποιον άλλο να το κάνει; Αν είσαι το πιο εγωιστικό άτομο στην ομάδα σου, τότε θα έπρεπε να έχεις τις περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης.

Σε μία από τις πιο δοξαστικές εισόδους στον ναό του σύγχρονου μυθιστορήματος,
ο Άγγλος συγγραφέας Ίαν Μακ Γιού­ αν, στο έργο του Enduring Love (Έμμονη αγάπη), περιγράφει γλαφυρά το πρόβλημα της συνεργασίας. Ένα αερόστατο αιωρείται κοντά στο έδαφος σε ένα πράσινο αγγλικό λιβάδι, απειλούμενο από τον δυνατό άνεμο. Κουρνιασμένο μέσα στο καλάθι κάθεται ένα τρομαγμένο αγόρι, ενώ έξω, κρεμασμένος από το σκοινί, βρίσκεται ο παππούς του, που προσπαθεί απεγνωσμένα να συγκρατήσει το αερόστατο πριν το παρασύρει ο αέρας. Καλεί βοήθεια και καταφθάνουν πέντε άνδρες.

Ο καθένας από τους έξι άνδρες τώρα κρατά ένα σκοινί δεμένο στο αερόστατο,
αλλά κανείς δεν συντονίζει τις κινήσεις τους. Φθάνει ένα νέο κύμα αέρα, που σηκώνει το αερόστατο τρία μέτρα από το έδαφος, παρασέρνοντας τους άνδρες και σηκώνοντάς τους στον αέρα. Αν κρατηθούν όλοι, θα επιστρέψουν γρήγορα ασφαλείς στο έδαφος. Ένας όμως από αυτούς αφή­νει το σκοινί, και το αερόστατο σηκώνεται ακόμη ψηλότερα. Αμέσως οι υπόλοιποι αντιμετωπίζουν ένα δίλημμα.

Άλλος ένας αφήνει το σκοινί, και μετά ακόμη ένας, αυξάνοντας την πίεση στους υπόλοιπους να ακολουθήσουν,
και έτσι απομένει μόνο ένας. Αυτός ο άνδρας, ένας πραγματικά καλός άνθρωπος, που μέσα του «η φλόγα του αλτρουισμού [...] έκαιγε λίγο πιο δυνατή», συνεχίζει να κρατά το σκοινί. Παρασύρεται από το αερόστατο, που υψώνεται σαν χαρταετός, ώσπου, προς φρίκη και όνειδος των ανδρών που τον κοιτάζουν, δεν έχει άλλη επιλογή παρά να αφήσει το σκοινί, εκατό μέτρα από το έδαφος, και να πέσει βρίσκοντας τραγικό θάνατο. Όπως γράφει ο Μακ Γιούαν, αυτοί οι έξι άνδρες, καθώς κρέμονταν λίγα μέτρα από το έδαφος, «αναπαράστησαν το αρχαίο, ανεπίλυτο ηθικό δίλημμα: εμείς ή εγώ;»

Τα καλά νέα είναι ότι οι άνθρωποι πολύ συχνά αγνοούν τις εγωιστικές τάσεις τους όταν αλληλεπιδρούν
με ανθρώπους με τους οποίους συνδέονται Στο Survivor, η Τίνα θα μπορούσε να αναγκάσει τον Κιθ να συνεχίσει να στέκεται στη δοκό, αλλά συνεργάστηκε και πήδηξε στο νερό όταν της το ζήτησε. Και σε πάρα πολλά εργαστηριακά πειράματα που μελετούν διλήμματα συνεργασίας και αλτρουισμού, οι άνθρωποι επιλέγουν να βοηθήσουν τους άλλους περίπου στις μισές περιπτώσεις ακόμη και άτομα τα οποία δεν θα συναντήσουν ποτέ ξανά.

Φαίνεται λοιπόν ότι θα ήταν λάθος να εφαρμόσουμε απλοϊκά την εξελικτική θεωρία
για να καταλάβουμε αν είναι λογικό ή όχι να βοηθάμε τους άλλους. Ο εγωισμός δεν είναι πάντοτε αποδοτικός. Αν ήταν, όλοι θα ήμαστε εγωιστές.

Στον πραγματικό κόσμο όμως, έξω από το εργαστήριο, υπάρχουν και πολλοί άλλοι παράγοντες
-διότι ζούμε σε ένα δίκτυο αλληλεπιδράσεων και οι αλληλεπιδράσεις αυτές είναι συχνά επαναλαμβανόμενες ή διαρκείς. Ίσως η Τίνα να παραιτήθηκε επειδή ήξερε ότι θα βρισκόταν αντιμέτωπη με τον Κιθ σε μελλοντικές δοκιμασίες και θα χρειαζόταν τη βοήθειά του. Οι εξελικτικοί επιστήμονες το ονομάζουν αυτό άμεση αμοιβαιότητα. 
 
Αν έχετε πολλές ευκαιρίες να συνεργαστείτε με το ίδιο άτομο, ένας τρόπος να διασφαλίσετε τη βοήθειά του είναι να υποσχεθείτε μια μελλοντική συνεργασία .

Σε μια έξυπνη και πασίγνωστη μελέτη που σχεδιάστηκε για να εξετάσει την αμοιβαιότητα,
ο πολιτικός επιστήμονας Robert Axelrod έδειξε ότι η στρατηγική συνεργασίας που ονομάζεται «μία σου και μία μου» είναι συχνά πιο αποτελεσματική από τη διαρκή συνεργασία ή τον διαρκή εγωισμό.4 Στη στρατηγική «μία σου και μία μου» συνεργάζεστε την πρώτη φορά που γνωρίζετε κάποιον, και έκτοτε απλώς αντιγράφετε και επαναλαμβάνετε τη συμπεριφορά του κατά την τελευταία σας αλληλεπίδραση. 
 
Αυτή η στρατηγική είναι στην ουσία το αντίστροφο του Χρυσού Κανόνα της ηθικής: να φέρεσαι στους άλλους όπως σου φέρθηκαν και εκείνοι. Αν κάποιος συνεργαστεί, τότε ανταποδίδουμε τη συνεργασία στον επόμενο γύρο. Αν δεν συνεργαστεί, τον τιμωρούμε την επόμενη φορά, αρνούμενοι τη συνεργασία. Απλό, αλλά αποτελεσματικό. 


Σε έναν κόσμο γεμάτο ανθρώπους που χρησιμοποιούν τη στρατηγική
«μία σου και μία μου», η συνεργασία συμβαίνει παντού και πάντα• αλλά σε έναν κόσμο αποτελούμενο μόνο από εγωιστικά άτομα, εκείνοι που χρησιμοποιούν τηv εν λόγω στρατηγική δεν βγαίνουν κερδισμένοι.

Αν χρησιμοποιείτε τον κανόνα «μία σου και μία μου», την πρώτη φορά που θα συναντήσετε ένα εγωιστικό άτομο,
θα συνεργαστείτε μαζί του, αλλά εκείνος δεν θα συνεργαστεί μαζί σας. Θα πάρετε το μάθημά σας, και στο μέλλον δεν θα τον εμπιστευθείτε ωστόσο, χάρη σε εκείνη την πρώτη συνάντησή σας, εκείνος θα είναι ελαφρώς πιο ενισχυμένος, αφού θα έχει κερδίσει κάτι από εσάς, ενώ εσείς όχι. Αν δεν γνωρίσετε άλλους ανθρώπους που θα είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν μαζί σας, τότε εσείς και τα γονίδιά σας θα έχετε χάσει το παιχνίδι.

Αυτή η κατάσταση οδήγησε τον μαθηματικό Chris Hauert και τους συνεργάτες του να εξετάσουν
άλλη μία πιθανότητα σε , ένα σημαντικό εξελικτικό μοντέλο που δημοσιεύθηκε το 2002 στο Science.s Στη μελέτη του Axelrod και στα περισσότερα προηγούμενα θεωρητικά μοντέλα, τα άτομα ήταν αναγκασμένα να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Αν όμως επέλεγαν να μην αλληλεπιδράσουν; 
 
Αντί να επιχειρήσει κανείς να συνεργαστεί, αναλαμβάνοντας το ρίσκο της εξαπάτησης, θα μπορούσε να κοιτάξει τον εαυτό του. Με άλλα λόγια, θα μπορούσε να δια­ κόψει τις σχέσεις του με τους άλλους στο δίκτυο. Ο Hauert ονόμασε τα άτομα που υιοθετούν αυτή τη στρατηγική «μονόχνοτους».

Χρησιμοποιώντας όμορφα μαθηματικά, ο Hauert και οι συνεργάτες του έδειξαν ότι σε έναν κόσμο
γεμάτο μονόχνοτους είναι εύκολο να αναπτυχθεί η συνεργασία, διότι δεν υπάρχουν άτομα που θα εκμεταλλεύονταν όσους συνεργάσιμους πιθανόν παρουσιαζόνταν. Οι μονόχνοτοι φροντίζουν για τον εαυτό τους, ενώ οι συνεργάσιμοι σχηματίζουν, ενώ οι συνεργάσιμοι σχηματίζουν δίκτυα μεταξύ τους. Οι συνεργάσιμοι σύντομα επικρατούν στον πληθυσμό, αφού πάντοτε τα καταφέρνουν καλύτερα από τους μονόχνοτους.

Μόλις όμως ο κόσμος γεμίσει από συνεργάσιμους, είναι πολύ εύκολο να παρασιτήσουν οι τσαμπατζήδες,
απολαμβάνοντας τους καρπούς της συνεργασίας χωρίς να συνεισφέρουν. Καθώς οι τσαμπατζήδες γίνονται ο κυρίαρχος τύπος στον πληθυσμό, δεν υπάρχουν πλέον άτομα τα οποία να μπορούν να εκμεταλλευθούν τότε, κυριαρχούν και πάλι οι μονόχνοτοι καθότι δεν θέλουν να έχουν καμία σχέση, φέρ’ ειπείν, με εκείνους τους απατεώνες. Εν ολίγοις, η συνεργασία αναδύεται επειδή μπορούμε να κάνουμε περισσότερα μαζί παρά χώρια. Ωστόσο, εξαιτίας του προβλήματος του παρασιτισμού των τσαμπατζήδων, η επιτυχία της συνεργασίας δεν είναι εγγυημένη.

Για να αντιμετωπιστούν οι τσαμπατζήδες, απαιτείται ένα άλλο είδος ατόμων, οι τιμωροί.
Όλοι νιώθουμε την επιθυμία να προστατεύσουμε τους κοινωνικούς κανόνες όταν παραβιάζονται . Κάποιοι κορνάρουν όταν ένας οδηγός παραβιάζει την προτεραιότητά τους, μολονότι το κορνάρισμα δεν αλλάζει τίποτε. 
 
Άλλοι διακινδυνεύουν έναν καβγά ζητώντας από τους καπνιστές να μην καπνίζουν στους χώρους των μη καπνιζόντων. Και πολλές φορές οι αυτόπτες μάρτυρες είναι διατεθειμένοι να καταθέσουν στο δικαστήριο, παρότι αυτό θα μπορούσε να τους εκθέσει στον κίνδυνο της εκδικητικής συμπεριφοράς. Αυτοί οι άνθρωποι πληρώνουν ένα μικρό κόστος οι ίδιοι για να επιβάλουν ένα κόστος σε κάποιον που αρνείται να συνεργαστεί.

Και αυτή είναι μια διαφορετικού είδους σύνδεση. Οι συνεργάσιμοι συνδέονται με τους άλλους
για να αυξήσουν τα συνολικά οφέλη• οι τσαμπατζήδες συνδέονται για να απομυζήσουν εκείνους που παράγουν και οι τιμωροί συνδέονται για να διώξουν τους τσαμπατζήδες.

Θεωρίες της τιμωρίας έχουν προταθεί προ πολλού, αλλά πάντα αδυνατούσαν να εξηγήσουν
πως θα μπορούσε να έχει προκύψει αρχικά μια τέτοια συμπεριφορά. Σε έναν κόσμο τσαμπατζήδων, ένας τιμωρός θα πρέπει να αναλώνει διαρκώς ενέργεια για να διορθώνει κάθε παράβαση (κάτι προφανώς εξαντλητικό), οπότε σύντομα θα βρεθεί σε μειονεκτική θέση.

Σε έναν κόσμο αποσυνδεδεμένων μονόχνοτων, όμως, οι τιμωροί δεν θα χρειάζονταν να τιμωρήσουν κανέναν.
Με βάση αυτή τη λογική, δημιουργήσαμε το δικό μας μοντέλο και δείξαμε ότι οι μικρές ομάδες διασυνδεδεμένων, αλληλεπιδρώντων συνεργάσιμων και τιμωρών θα μπορούσαν να συνεξελίσσονται μέσα σε έναν κόσμο που, κατά τα άλλα, φροντίζει για τον εαυτό του, και αυτό θα ωθούσε ολόκληρο τον πληθυσμό σε ανώτερα επίπεδα συνεργασίας και σύνδεσης.

Ο Hauert και οι συνεργάτες του αργότερα επεξέτειναν το μοντέλο μας, δείχνοντας ότι υπό γενικές συνθήκες
θα οδηγούσε σ’ έναν μεικτό πληθυσμό ατόμων που συνεργάζονται και παρασιτούν και ατόμων που συνδέονται και αποσυνδέονται. Έδειξαν, επίσης, ότι ο πληθυσμός βρισκόταν συχνά σε μεταβατικό στάδιο, το οποίο σημαίνει ότι σε κάθε δεδομένη στιγμή θα μπορούσαμε να βρούμε διαφορετικές αναλογίες ατόμων από κάθε κατηγορία. 
 
Σε αντίθεση με τα μοντέλα που προβλέπουν πολύ μεγάλη ή πολύ μικρή συνεργασία, το επεκταμένο μοντέλο έδειξε ότι η συνεργασία θα λαμβάνει χώρα συχνά σε έναν κόσμο στον οποίο θα ήταν εφικτό να εντοπιστούν και να τιμωρηθούν τα «παράσιτα» και στον οποίο θα υπήρχε ποικιλομορφία ως προς την τάση των ανθρώπων να εντάσσονται σε ομάδες.

Με λίγα λόγια, το μοντέλο προέβλεπε δύο πράγματα, ορισμένοι άνθρωποι θα συνεργάζονται,
ενώ άλλοι όχι και ορισμένοι άνθρωποι θα είναι καλά συνδεδεμένοι στο κοινωνικό δίκτυο, ενώ άλλοι -οι μονόχνοτοι- όχι. 


«Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πως αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας»
Nicholas A.Christakis, MD, PHG και James H. Fowler, Phd


Eos Aurora
Διαβάστε περισσότερα... »

Είστε συνδεδεμένοι;



Η δουλειά, η παρέα, η βόλτα, οι διακοπές, τα ταξίδια, μια βραδιά έξαλλου κεφιού με φίλους σε κάποιο κλαμπ, δεν είναι παρά το υλικό για το επόμενο status υρdates μας. 

Στην πραγματικότητα, εδώ και καιρό ζούμε δύο ζωές: μία πραγματική και μία ψηφιακή.


 

Ακολουθεί πραγματική ιστορία: 

H Ε.και η A. είναι μητέρα και κόρη. H E. εργάζεται στο Τμήμα Πληροφορικής μεγάλης εταιρείας των media, η A. φοιτά στη B’ Γυμνασίου. H E. λέει πως τα τελευταία δύο χρόνια ο καθημερινός όγκος της δουλειάς της έχει αυξηθεί – πλέον, εκτός από τις εφημερίδες, είναι επιφορτισμένη με το διαρκές updating του «λογαριασμού» της εταιρείας στο Linkedln, το Facebook και το Twitter. 

Πρέπει να απευθύνει προσκλήσεις, να προσθέτει links, να ενημερώνει για εταιρικές πρωτοβουλίες και νέες δράσεις, να διαβάζει τα σχόλια χρηστών και followers, να απαντάει σε tweets.  

Και η A. παραπονιέται πως ο χρόνος δεν της φτάνει για να κάνει add τους νέους της FB friends (ή τους φίλους των φίλων τους), να απαντάει σε περίεργα κουίζ, tests και προσκλήσεις για συμμετοχές σε groups ή για ένα απλό chat στη σελίδα της – πάντα, υπό την εποπτεία της «μαμάς», που της γκρινιάζει πως παραμελεί το διάβασμα για να χαζέψει βιντεάκια στο wall της ή να ανεβάσει καινούργιες φωτογραφίες στο ψηφιακό της album.

Αν δυσκολευτήκατε να κατανοήσετε την προηγούμενη παράγραφο, σημαίνει πως οι όροι «social networking» και «social media» σας προκαλούν αμηχανία. Κι όμως, στην ουσία του, το πράγμα είναι απλό: H κοινωνική δικτύωση δεν είναι παρά η σύγχρονη digit -εκδοχή της απλής συναναστροφής πολλών ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα, σε έναν κοινό τόπο – απλώς, τώρα πια, δεν ντύνεσαι για να βγεις έξω. Το κάνεις από την καρέκλα σου.


Στην εποχή των μεγάλων εικονικών κοινοτήτων
Για την ιστορία, οι πρώτοι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης εμφανίστηκαν στα μέσα της δεκαετίας του ’90, αλλά το μεγάλο «μπουμ» με τη μαζική εισροή χρηστών έγινε τα τελευταία 3-4 χρόνια. Κάποιοι από αυτούς προσφέρουν εξειδικευμένες υπηρεσίες (όπως π.χ. ο Linkedln, που αποσκοπεί στις επαγγελματικές επαφές και διασυνδέσεις), όμως οι πιο δημοφιλείς, όπως πχ το Facebook και το MySpace, είναι πολύ πιο «γενικοί» και εύκολα προσβάσιμοι.

Πρόκειται απλώς για μεγάλες εικονικές κοινότητες μες στις οποίες άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο ανταλλάσσουν νέα, απόψεις, φωτογραφίες, δεδομένα της προσωπικής τους ζωής, συνομιλούν με φίλους, παλιούς συμμαθητές, μακρινούς συγγενείς κ.λπ. ή επεκτείνουν το «δίκτυο» τους, δημιουργώντας συνδέσεις με νέους φίλους και φίλους των φίλων τους.

 Όλα αυτά, πιθανόν, αποτελούν κοινό τόπο για τους 6 στους 10 Έλληνες χρήστες του Διαδικτύου που χρησιμοποιούν υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης (σ.σ.: Πανευρωπαϊκές έρευνες δείχνουν πως το 63% των Ελλήνων χρηστών διατηρεί προφίλ στο Facebook ή το MySpace – τη στιγμή που ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 45%. 

Μάλιστα, το 33% το ανανεώνει καθημερινά!). Το ίδιο και οι συζητήσεις για τα social media και την κυβερνοασφάλεια, που ωστόσο παραμένουν τραγικά επίκαιρες, ιδίως όσο συζητούνται ζητήματα ιδιωτικού απορρήτου, cyber-bullying ή παραχάραξης ηλεκτρονικής ταυτότητας.

Αυτό, όμως, που προς το παρόν είναι άγνωστο και μένει να ερευνηθεί είναι ο βαθμός που τα «δίκτυα» μας μας επηρεάζουν. Το αν και πώς αλλάζουν τον τρόπο ζωής μας, τις απόψεις, τις συνήθειες μας… «Πολύ. Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι και στο καλό και στο κακό» είναι η σύντομη απάντηση σ’ αυτή την ερώτηση, σύμφωνα με τον ικανό επιστήμονα Νίκο Χρηστάκη, καθηγητή Ιατρικής, Ιατρικής Κοινωνιολογίας και Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. 

Το βιβλίο του «Connected – H εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πώς αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας» είναι πλέον παγκόσμιο μπεστ σέλερ, ενώ και ο ίδιος πέρυσι φιγουράριζε στη λίστα των 10O ανθρώπων με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο του περιοδικού «Time».
 
H δύναμη της δικτύωσης
H θεωρία του Νίκου Χρηστάκη, που βασίζεται στην ύπαρξη των δικτύων, μικρών ή μεγάλων, – του περίφημου «κοινωνικού ιστού» -, έχει τις ρίζες της σε μια έρευνα που ξεκίνησε πριν από δεκαπέντε χρόνια, όταν άρχισε να εργάζεται ως γιατρός σε ασθενείς με ανίατες παθήσεις. Τότε, υποστηρίζει, βίωσε για πρώτη φορά τις επιπτώσεις της μεταδοτικότητας που είχαν ο πόνος της αρρώστιας και ο φόβος του θανάτου στους ασθενείς και στους οικείους τους – ήταν περίπου σαν να παρακολουθούσε την εξάπλωση ενός ψυχολογικού ιού σε διάφορες μικροκοινωνίες.

Συμπέρασμα; 
Σύμφωνα με τον Χρηστάκη, εμείς και το σύνολο των ανθρώπων που μας περιστοιχίζουν, έστω και σε τρεις βαθμούς απόστασης (οι φίλοι, οι φίλοι των φίλων μας και οι δικοί τους φίλοι, καθώς και οι συγγενείς μας, οι γείτονες, οι συνάδελφοι, οι γνωστοί μας κ.λπ.), όλοι εν τέλει όσοι συνθέτουν το χώρο στον οποίο κινούμαστε, σκεφτόμαστε, εκφραζόμαστε, είμαστε συνδεδεμένοι σε έναν τεράστιο, πολυδαίδαλο ιστό. 

Όλες οι εκδηλώσεις κοινωνικότητας μέσα σε αυτό τον ιστό (π.χ., οι απόψεις μας για ζητήματα, όπως η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, το διαζύγιο, η χρήση ναρκωτικών, ιδέες, ακόμα και συναισθήματα, όπως η ευτυχία, η μοναξιά, η κατάθλιψη κ.λπ.) μεταδίδονται μέσα από το «δίκτυο», τροφοδοτούνται και αναπαράγονται από τους χρήστες του, με συσχετισμούς πολύπλοκους που δεν αντιλαμβανόμαστε συνειδητά.

Αν, π.χ., υποστηρίζει ο Χρηστάκης, ο φίλος σου σε μια αμφίδρομη σχέση φιλίας είναι παχύσαρκος, έχεις σχεδόν 100% πιθανότητες να πάρεις κι εσύ βάρος. Αν η σχέση είναι μονομερής -αν δηλαδή εσύ θεωρείς ότι ο άλλος είναι φίλος σου, όχι όμως κι εκείνος-, τότε το ποσοστό περιορίζεται στο 50%. Αν ο φίλος του φίλου σου είναι παχύσαρκος, τότε οι πιθανότητες επιρροής μειώνονται αλλά υπάρχουν, καθώς αυτός θα επηρεάσει το φίλο σου και εκείνος εσένα.

Το ίδιο μπορεί να συμβεί με τους συναδέλφους, τους συγγενείς, τους γείτονες κ.λπ. Στην περίπτωση των συναισθημάτων, η μεταδοτικότητα είναι πιο άμεσπ και γρήγορη, κυρίως όταν έχει να κάνει με τη σχέση δύο ατόμων στον πρώτο βαθμό απόστασης.

Για παράδειγμα, ένα θορυβώδες διαζύγιο σε ένα μεγάλο δίκτυο στενών φίλων ενδέχεται να δημιουργήσει ντόμινο διάλυσης γάμων. Ευτυχώς ή δυστυχώς, ιδίως σε ό,τι αφορά το social networking, ο Χρηστάκης εξηγεί πως, παρότι η συναισθηματική επιρροή του καθενός από μας στο δίκτυο των φίλων μας είναι δεδομένη, αυτή δεν μπορεί ποτέ να αγγίξει τπ μεταδοτικότητα των διαπροσωπικών σχέσεων στην κανονική ζωή μας. 

To αντίθετο συμβαίνει με τις ιδέες μας, οι οποίες, καθώς σχετίζονται με εκείνες ενός μεγαλύτερου κύκλου ανθρώπων, αποκτούν συλλογικό χαρακτήρα και δύναμη ικανή να επηρεάσει και άλλα «δίκτυα». Εκεί, π ταχεία ανάπτυξη της κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπει στους χρήστες των social media να πληροφορούνται, να ασπάζονται, να προωθούν κάθε είδους καινοτομίες, ασκώντας ολοένα μεγαλύτερη επιρροή τόσο στην αγορά όσο και στην πολιτική.

Εκτεθειμένοι στο «καταφύγιο»;
Παρά ταύτα -και αυτό αποτελεί γενικότερη ανησυχία όσων ασχολούνται με τα social media – το να είναι κανείς στο κέντρο ενός τέτοιου social network δεν είναι μόνο ευχάριστο ή ωφέλιμο.
Μπορεί να γίνει και προβληματικό, καθώς ο χρήστης είναι περισσότερο εκτεθειμένος σε «προσβολές», παρενόχληση ή παραβατικές συμπεριφορές.  

Με δεδομένο πως η κοινωνική δικτύωση λειτουργεί πάνω στη βάση ενός κύκλου εμπιστοσύνης (π.χ., κάνω add ένα φίλο, γνωρίζοντας πως έχουμε άλλους 23 κοινούς φίλους), ο χρήστης εμφανίζεται συχνά εξαιρετικά πρόθυμος να δημοσιοποιήσει πολλές, πραγματικές και εμπιστευτικές πληροφορίες για τον εαυτό του.

Ακόμα χειρότερο, ο ίδιος ενδέχεται να βρεθεί εκτεθειμένος από στοιχεία, μηνύματα και φωτογραφίες που «ανεβάζουν» οι φίλοι του γι’ αυτόν. Στην καλύτερη περίπτωση, όλα αυτά, συνιστούν ένα ιδιότυπο ψηφιακό «φακέλωμα» προσωπικών δεδομένων, σε βάσεις data και σκληρούς δίσκους μεγάλων εταιρειών, των οποίων οι αγνές προθέσεις είναι δύσκολο να ανιχνευθούν.

Τέλος – με δεδομένο πως οι πολύωροι χρήστες, π.χ. του Facebook, αφιερώνουν μεγάλο μέρος της ημέρας τους συνομιλώντας και αλληλεπιδρώντας με άλλους ανθρώπους σε εικονικό περιβάλλον – υπάρχει πάντα η αγωνία μήπως το social networking είναι το καταφύγιο μας για να αποφύγουμε το ρίσκο και τπν αμεσότητα της πραγματικής επαφής σε ένα non virtual κόσμο.

Μήπως, τελικά, η ζωή είναι αυτό που συμβαίνει εκεί έξω, όσο εμείς καλλιεργούμε ραπανάκια στη Farmville; Σ’ αυτό δεν υπάρχει απάντηση – όπως στις διαδικτυακές μας φάρμες έτσι κι έξω απ’ αυτές η ζωή δεν έχει την ίδια γεύση για όλους…


της Καλλίας Καστάνη
πηγή-sciencearchives
Διαβάστε περισσότερα... »